Кој беше Владо Черноземски и зошто го уби кралот Александар I?
На 9 октомври 1934 година, градот Марсеј, Франција, стана центар на светската политика и ужас. Атентатот врз Кралот Александар I Караѓорѓевиќ од Југославија и францускиот министер за надворешни работи, Луј Барту, беше чин со огромни последици.
Во срцето на оваа драма стоеше атентаторот: Владо Черноземски – човек чиј живот беше посветен на македонската и хрватската револуционерна кауза и кој стана симбол на радикализмот во балканската политика.
1. Од ВМРО до Усташа: Патот на револуционерот
Владо Черноземски, роден како Величко Димитров Керин во селото Каменица (денешна Бугарија, но во регион со силно македонско чувство), не бил обичен криминалец. Тој бил фанатичен идеалист и професионален атентатор, кој своето знаење го стекнал во редовите на:
- ВМРО (Внатрешната македонска револуционерна организација): Черноземски бил посветен на македонската кауза, особено на борбата против режимот на Кралството Југославија, кое ја држеше Вардарска Македонија. Тој бил познат како најдисциплиниран и најхрабар извршител на ВМРО. Пред Марсеј, тој веќе имал извршено неколку атентати и бил затворан во Бугарија.
- Соработка со Усташите: Поради заедничкиот непријател – Кралот Александар и Југославија – ВМРО стапила во тајна соработка со хрватската екстремистичка организација Усташа, предводена од Анте Павелиќ. Черноземски бил обучувач и главен извршител во нивната заговорничка акција.
Денот на Пресудата: Атентатот во Марсеј
Целта на атентатот била директна: уништување на Кралот Александар I, кој во 1929 година воспоставил диктатура (Шестојануарска диктатура) и кој жестоко ги прогонувал и македонските и хрватските националисти.
- Планот: Атентатот бил организиран до најситни детали од Усташите и ВМРО. Черноземски, користејќи чешки пасош со лажно име, бил инфилтриран во Франција.
- Извршувањето: Додека кралот Александар се возел во отворен автомобил низ Марсеј, Черноземски, облечен во темно одело, успеал да ја пробие полициската заштита. Тој се приближил до автомобилот и испукал неколку куршуми од својот пиштол Маузер, убивајќи го кралот.
- Трагична коинциденција: За време на хаосот, Черноземски го застрелал и францускиот министер за надворешни работи, Луј Барту, кој починал од раните подоцна.
3. Смртта и Последиците
Черноземски бил веднаш нападнат од француската полиција и толпата. Тој бил претепан до смрт на самото место и починал неколку часа подоцна, без да даде изјава.
Последиците од атентатот беа огромни:
- Интернационализација на конфликтот: Атентатот предизвикал меѓународна криза, со оглед на тоа што бил извршен на француско тло. Југославија ја обвинила Унгарија и Италија (кои ги поддржувале Усташите) за организирање на тероризам.
- Зајакнување на фашизмот: Атентатот го истакнал на виделина меѓународното поврзување на фашистичките и екстремистичките групи, чии корени биле делумно во Италија на Мусолини.
- Македонската кауза: Иако ВМРО постигнала симболична победа со убиството на кралот, атентатот предизвикал силни репресалии врз македонското население во Југославија.
4. Наследство: Поделениот херој
Денес, Владо Черноземски останува фигура на длабока поделба.
- За многумина во македонскиот национален круг, тој е херој и маченик кој го дал својот живот за слободна и независна Македонија.
- За Југославија и Србија, тој бил терорист и убиец на кралот.
- Во светски контекст, тој е една од клучните фигури кои ја претставуваат бруталноста на политичкиот атентат во 20. век.
Неговиот чин, иако ужасен, е директно сведоштво за очајот и радикализацијата што ги предизвикал репресивниот режим во Кралството Југославија.
Comments