Филип, братот на тогашниот македонски крал Пердика III, бил испратен како заложник во Теба, во тоа време една од најмоќните градови-држави во Грција.
1. Зошто и Како Се Случило?
- Политичка Нестабилност: Македонија во тој период била политички нестабилна. Во 368 г. пр.н.е., откако Македонците биле поразени од Илирите, Теба се вмешува во македонската политика.
- Договор: Како дел од мировниот или политичкиот договор, било договорено младиот Филип, како гаранција за македонската лојалност и соработка, да биде испратен во Теба.
- Статус: Иако бил заложник, тој не бил третиран како затвореник. Обично, кралските заложници биле сместени кај благороднички семејства и имале слобода да се образуваат и да учествуваат во јавниот живот.
2. Влијанието на Теба: Школа за Владетели
Овој период од околу три години е наречен „Школата на Филип“. Тој бил сместен во домот на Епаминонда, еден од најголемите тебански војсководци и стратези.
-
Воена Стратегија: Теба, благодарение на Епаминонда, била на врвот на воената иновација. Филип од прва рака ги проучувал:
- Косата Фаланга (The Oblique Phalanx): Револуционерната тебанска тактика на Епаминонда, каде што едното крило на формацијата било засилено, додека другото се повлекувало. Ова го научило Филип на важноста на асиметријата и концентрирањето на силите во една точка на бојното поле.
- Дисциплина и Обука: Тебанците биле познати по својата професионална и добро обучена војска.
- Политика и Дипломатија: Како Теба, која доминирала со цела Грција, управувала со градовите-држави? Филип ја научил грчката дипломатија, уметноста на склучување и кршење договори и како да се води политика во хеленскиот свет.
- Култура и Филозофија: Филип се образувал во грчкиот јазик и култура. Иако Македонија имала своја култура, ова му овозможило подоцна да комуницира и да биде прифатен (иако со резерва) од јужните Грци.
3. Резултатот: Трансформација
Кога Филип се вратил во Македонија (веројатно во 365 г. пр.н.е. или кратко потоа), тој не бил само еден македонски принц, туку човек со:
- Посебно Воено Знаење: Ги комбинирал македонската традиција на силна коњаница со најновите грчки пешадиски тактики.
- Политичка Софистицираност: Знаел како да игра во грчките политички игри.
Тој ги зел напредните тебански воени концепти (тактичка иновација) и ги споил со македонските ресурси (дрво за сариси, златните рудници на планината Пангајон и силна коњаница), создавајќи нешто ново и многу посилно.
Накусо: Престојот во Теба му дал на Филип интелектуална предност која ја искористил за да го реформира македонското кралство. Тоа е класичен пример за тоа како заробеништвото или заложништвото може да се претвори во неверојатна можност за учење и развој.
Од Знаење до Армија: Создавањето на Македонската Воена Машина
Филип II не само што ја реформирал секоја компонента на војската, туку и ги интегрирал во кохерентна стратегија, создавајќи го концептот на „Комбинирано оружје“ (Combined Arms).
1. Пешадијата: Раѓањето на Фалангата
Филип ја презел тебанската лекција за важноста на добро обучена пешадија и ја споил со македонската традиција, воведувајќи ја сарисата како централен елемент.
2. Елитната Сила: Коњаницата „Хетајри“ (Другари)
Додека другите грчки држави ја користеле коњаницата главно за извидување и гонење, Филип II ја претворил во најмоќната ударна сила на бојното поле.
- Хетајри: Ова биле благородници и синови на македонските аристократи, лично лојални на кралот.
- Тактика: Филип ја научил важноста на решителен, концентриран напад за пробивање на непријателската линија.
- Улогата на Коњаницата: Филип ја користел фалангата како „наковална“ – таа ја држела непријателската пешадија на место. Потоа, коњаницата „чекан“ (Хетајри) ја заобиколувала непријателската линија и удирала во незаштитените крила или грб на противникот, предизвикувајќи колапс.
3. Интеграцијата: Стратегијата на Комбинирано Оружје
Најголемиот гениј на Филип бил во интеграцијата на сите овие делови:
- Почеток: Лесната пешадија и извидувачката коњаница ги исцрпуваат и вознемируваат непријателските редови.
- Ангажирање: Фалангата со сариси полека се придвижува напред, имобилизирајќи го непријателот со непробоен ѕид.
- Удар: Во клучниот момент, кога непријателот е фиксиран од фалангата, Хетајрите (често водени од самиот крал или Александар) изведуваат брз маневар и удираат во слабата точка (крилото или преминот меѓу линиите).
Оваа стратегија, која ја направил Филип II, била воена револуција. Тоа значело дека македонската армија имала решение за секоја ситуација и можела да се бори против секаков противник со совршена координација.
Кулминација: Битката кај Херонеја (338 г. пр.н.е.)
- Доказ за Ефикасноста: Во Битката кај Херонеја, Филип ја тестирал и ја поразил здружената војска на Теба и Атина, кои се потпирале на традиционалната хоплитска фаланга.
- Улогата на Александар: Младиот Александар, командувајќи со коњаницата, го извршил токму одлучувачкиот пробив против тебанската „Света чета“, додека Филип со фалангата ги држел Атињаните. Победата била целосна потврда на воената доктрина на Филип.
.jpg "Жакедонски војник")
.jpg "Жакедонски војник")
Катапултите: Од Сицилија до Македонија
Историјата на раната артилерија започнува на друго место пред Македонците да ја прифатат.
1. Потеклото: Грчките Градови и Сицилија (Околу 400 г. пр.н.е.)
Идејата за катапултот (општо име за машини кои исфрлаат проектили) првично еволуирала во грчкиот свет, особено во време на интензивни конфликти меѓу градовите-држави.
- Првата Појава: Најраните документирани докази за употреба на опсадни машини слични на катапулт доаѓаат од Сицилија, особено од дворот на Дионисиј I од Сиракуза (околу 400 г. пр.н.е.). Дионисиј I бил во конфликт со Картагина и бил опседнат со развој на нови оружја за да ги заштити и освои утврдените градови.
- Раните Катапулти: Овие рани машини веројатно биле развој на големи самострели (наречени гастрафетес – „лак со стомак“). Принципот бил да се користи напнатоста на еластичен материјал (дрво, рогови, тетиви) за да се исфрли тежок проектил (стрела или камен).
2. Ширење и Прифаќање
Откако се покажала нивната ефикасност во Сицилија, технологијата почнала да се шири:
- Манипулација со знаење: Технолошкото знаење за изградба на овие машини било високо ценето и строго чувано.
- Грчки Војски: Употребата на катапулти спорадично се забележува во некои грчки војски во 4. век пр.н.е. Но, тие главно се користеле како импровизирано оружје за одбрана на градовите.
3. Филип II: Интеграција и Масовна Употреба
Токму тука влегува Филип II. Неговиот придонес не е пронајдокот, туку воената доктрина која артилеријата ја прави постојан, неопходен дел од неговата армија, како што прецизно забележавте.
-
Зошто на Филип му требале катапулти?
- Освојување на Градови: Филип имал големи амбиции за проширување. Неговите цели биле богатите грчки градови на брегот и утврдените упоришта на север (Тракија). Опсадата на утврден град е најголемата пречка за брзо освојување.
- Време и Ресурси: Традиционалната опсада била долга, скапа и ризична. Со катапултите, тој можел брзо да ги уништи ѕидовите или да ја деморализира одбраната, скратувајќи ги опсадите од месеци на недели, или дури денови. Ова значело помалку загуби и побрзи кампањи.
-
Како дошла идејата до Филип?
- Образование и Интелигенција: Филип бил исклучително интелигентен и добро образован. Како заложник во Теба, тој имал пристап до водечки воени и технички умови.
- Регрутирање Техничари: Како и во случајот со реформите на пешадијата, Филип активно регрутирал водечки инженери, техничари и експерти за опсада од целиот грчки свет, нудејќи им висока плата и престиж за да ги развиваат и произведуваат овие машини во Македонија.
- Клучниот Чекор: Филип ги создал првите специјализирани инженериски единици во западната воена историја. Овие единици биле одговорни за изградба, транспорт, и употреба на машините.
4. Наследството на Александар III
Под Александар Велики, артилеријата и опсадните техники развиени од Филип станале уште поважни.
- Тир, 332 г. пр.н.е.: Најпознатиот пример е опсадата на Тир. Александар ги користел своите инженери за да изгради голем насип до островот, а катапултите биле користени и на бродови и на копно за да го обезбедат патот и да ги пробијат ѕидовите.
- Развој на Дизајнот: Во текот на македонските походи, особено по освојувањето на Персија, инженерите како Дијад од Пела дополнително ги усовршиле дизајните, преминувајќи од лачни (тензиони) катапулти кон посилни, торзиони (врзани со јажиња) машини.
Во суштина, Филип II не бил пронаоѓачот на катапултот, туку првиот голем државник-военачалник кој ја разбрал неговата стратешка вредност и го интегрирал во својата воена доктрина, со што ја направил македонската армија ненадмината во опсадната војна.
