Поврзаноста на вселенските програми на САД и Руската Федерација

Вселенска станица

 

Поврзаноста на вселенските програми на САД и Руската Федерација (поранешен СССР) има долга историја, која еволуирала од жестоко ривалство за време на Студената војна до значајна соработка.

​Клучни точки за нивната поврзаност:

1. ​Почетоци на соработката (Аполо-Сојуз): Првата заедничка мисија беше Проектот за тестирање Аполо-Сојуз во 1975 година, кога американски и советски вселенски летала се споија во орбитата. Ова се смета за симболичен крај на "вселенската трка" од Студената војна и почеток на ерата на соработка.
2. ​Меѓународна вселенска станица (МВС/ISS): Ова е најзначајниот и најдолг пример за нивната соработка. Во 1993 година, САД и Русија започнаа разговори за спојување на нивните планирани вселенски станици (Мир 2 и Фридом). Руската експертиза за долготрајни вселенски летови и нивните ракети Сојуз и Прогрес беа и сè уште се клучни за изградбата, одржувањето и транспортот на екипажот и товарот до МВС.
3. ​Транспорт на астронаути: Додека SpaceX не го разви Crew Dragon, руските летала Сојуз беа единственото средство за превоз на американски и други меѓународни астронаути до МВС, по пензионирањето на американскиот Спејс шатл. Денес, се одржуваат заеднички интегрирани летови (cross-flights) каде што астронаути на НАСА летаат на руски Сојуз, а руски космонаути на американски Crew Dragon, со цел да се обезбеди присуство на барем по еден астронаут од секоја страна на станицата во секое време, за да се управуваат со нивните соодветни сегменти.
4. ​Политички тензии: И покрај политичките тензии меѓу двете земји, особено по 2014 година и руската инвазија на Украина, соработката на оперативно ниво на МВС продолжи. Вселенските агенции, НАСА и Роскосмос, честопати ја истакнуваат потребата од меѓусебна зависност за безбедно функционирање на станицата. Договорот за соработка е продолжуван во повеќе наврати, со планови за заеднички операции на ISS до околу 2027 година, а Русија го продолжи целокупниот договор за вселенска соработка со САД до 2030 година (заклучно со март 2021).
5. ​Разлики и иднина: Русија најави планови за повлекување од МВС по 2024 година (иако датумот е пролонгиран) и изградба на сопствена руска орбитална станица (РОС). САД, од друга страна, се фокусираат на програмата Артемис за враќање на Месечината и поддршка на комерцијални вселенски станици.

​Накратко, иако двете земји се ривали во многу области, во вселената тие се зависни партнери во однос на функционирањето на Меѓународната вселенска станица.

​1. Меѓународната вселенска станица (МВС/ISS) – Столбот на соработката

​МВС е најголемиот и највидлив доказ за соработката. Станицата функционира како единствен, меѓусебно зависен комплекс, поделен на два главни сегменти:

• ​Рускиот Орбитален Сегмент (РОС): Обезбедува клучни функции, вклучувајќи го и погонот на станицата. Руските модули со помош на бродовите Прогрес редовно ја подигнуваат орбитата на МВС за да се компензира атмосферскиот отпор.
• ​Американскиот Орбитален Сегмент (АОС): Обезбедува електрична енергија (соларни панели), жироскопи за контрола на ориентацијата и, историски, претставуваше најголем дел од животната поддршка.

​Меѓусебна зависност:

Функционирањето на МВС бара двете страни да работат заедно. Во суштина, Русија го одржува летот (погонот и стабилноста), додека САД обезбедуваат струја и ориентација. Секоја страна има критична функција без која станицата не може да работи долгорочно.

​2. Заеднички интегрирани летови (Размена на екипажи)

​За да се обезбеди континуитет и безбедност, воспоставена е програма за размена на места за екипажот:

• ​Русите летаат на американски бродови: Руски космонаути летаат на американски комерцијални летала како SpaceX Crew Dragon.
• ​Американците летаат на руски бродови: Американски астронаути летаат на рускиот Сојуз.

​Овој систем (т.н. barter system) гарантира дека во случај на проблем со кое било лансирно возило (американско или руско), секој сегмент на МВС ќе има квалификуван екипаж кој може да ракува со сопствената опрема (на пример, руски космонаут кој знае како да го одржи рускиот сегмент).

​3. Историски програми за соработка (Пред МВС)

• ​Проектот Мир-Шатл (1990-тите): Ова беше претходник на МВС. Американски спејс шатлови (Space Shuttles) редовно се спојуваа со руската вселенска станица Мир. Ова им овозможи на двете земји да развијат заеднички протоколи за спојување, пренос на екипаж и долгорочен престој во вселената, што беше клучно за планирањето на МВС.

​4. Предизвици и иднина

​И покрај оперативното партнерство, политичките тензии имаат влијание:

• ​Санкции: Американските санкции против руската вселенска индустрија (поради војната во Украина) ја комплицираат соработката надвор од МВС, особено во однос на набавка на компоненти.
• ​Руско повлекување: Роскосмос најави дека планира да се повлече од МВС и да работи на сопствената Руска Орбитална Станица (РОС). Иако ова до сега е одложено, повлекувањето ќе го означи крајот на историскиот период на директна соработка и ќе бара НАСА да најде нови решенија за погон и контрола на орбитата на МВС.

​Во крајна линија, односот се движи по тенка линија: соработката е неопходна за да се одржи МВС, но политичките одлуки и долгорочните планови укажуваат на постепено оддалечување на нивните вселенски програми во иднина.

⚔️ Сподели ја оваа објава:

Facebook | Twitter | Telegram | Копирај линк

© Mak Grom — Духот на Македонија

Read More

Атентаторот од Марсеј: Кој беше Владо Черноземски и зошто го уби кралот Александар I

Кој беше Владо Черноземски и зошто го уби кралот Александар I?

​На 9 октомври 1934 година, градот Марсеј, Франција, стана центар на светската политика и ужас. Атентатот врз Кралот Александар I Караѓорѓевиќ од Југославија и францускиот министер за надворешни работи, Луј Барту, беше чин со огромни последици.

​Во срцето на оваа драма стоеше атентаторот: Владо Черноземски – човек чиј живот беше посветен на македонската и хрватската револуционерна кауза и кој стана симбол на радикализмот во балканската политика.

​1. Од ВМРО до Усташ: Патот на револуционерот

​Владо Черноземски, роден како Величко Димитров Керин во селото Каменица (денешна Бугарија, но во регион со силно македонско чувство), не бил обичен криминалец. Тој бил фанатичен идеалист и професионален атентатор, кој своето знаење го стекнал во редовите на:

• ​ВМРО (Внатрешната македонска револуционерна организација): Черноземски бил посветен на македонската кауза, особено на борбата против режимот на Кралството Југославија, кое ја држеше Вардарска Македонија. Тој бил познат како најдисциплиниран и најхрабар извршител на ВМРО. Пред Марсеј, тој веќе имал извршено неколку атентати и бил затворан во Бугарија.
• ​Соработка со Усташите: Поради заедничкиот непријател – Кралот Александар и Југославија – ВМРО стапила во тајна соработка со хрватската екстремистичка организација Усташа, предводена од Анте Павелиќ. Черноземски бил обучувач и главен извршител во нивната заговорничка акција.
• 
  
  
  
  

​     Денот на Пресудата: Атентатот во Марсеј

​Целта на атентатот била директна: уништување на Кралот Александар I, кој во 1929 година воспоставил диктатура (Шестојануарска диктатура) и кој жестоко ги прогонувал и македонските и хрватските националисти.

• ​Планот: Атентатот бил организиран до најситни детали од Усташите и ВМРО. Черноземски, користејќи чешки пасош со лажно име, бил инфилтриран во Франција.
• ​Извршувањето: Додека кралот Александар се возел во отворен автомобил низ Марсеј, Черноземски, облечен во темно одело, успеал да ја пробие полициската заштита. Тој се приближил до автомобилот и испукал неколку куршуми од својот пиштол Маузер, убивајќи го кралот.
• ​Трагична коинциденција: За време на хаосот, Черноземски го застрелал и францускиот министер за надворешни работи, Луј Барту, кој починал од раните подоцна.

​3. Смртта и Последиците

​Черноземски бил веднаш нападнат од француската полиција и толпата. Тој бил претепан до смрт на самото место и починал неколку часа подоцна, без да даде изјава.

​Последиците од атентатот беа огромни:

• ​Интернационализација на конфликтот: Атентатот предизвикал меѓународна криза, со оглед на тоа што бил извршен на француско тло. Југославија ја обвинила Унгарија и Италија (кои ги поддржувале Усташите) за организирање на тероризам.
• ​Зајакнување на фашизмот: Атентатот го истакнал на виделина меѓународното поврзување на фашистичките и екстремистичките групи, чии корени биле делумно во Италија на Мусолини.
• ​Македонската кауза: Иако ВМРО постигнала симболична победа со убиството на кралот, атентатот предизвикал силни репресалии врз македонското население во Југославија.

​4. Наследство: Поделениот херој

​Денес, Владо Черноземски останува фигура на длабока поделба.

• ​За многумина во македонскиот национален круг, тој е херој и маченик кој го дал својот живот за слободна и независна Македонија.
• ​За Југославија и Србија, тој бил терорист и убиец на кралот.
• ​Во светски контекст, тој е една од клучните фигури кои ја претставуваат бруталноста на политичкиот атентат во 20. век.

​Неговиот чин, иако ужасен, е директно сведоштво за очајот и радикализацијата што ги предизвикал репресивниот режим во Кралството Југославија.

Read More

Обидот за атентат врз Киро Глигоров и бурните денови кои следеа

На 3 октомври 1995 година, Република Македонија беше потресена од еден од најтешките настани во својата модерна историја – обидот за атентат врз претседателот Киро Глигоров. Инцидентот се случи додека претседателот патуваше во својот автомобил во Скопје. Експлозијата беше толку силна што автомобилот беше целосно уништен, а Глигоров претрпе сериозни повреди. И покрај тоа, тој преживеа, што го направи симбол на храброст и истрајност за целата држава.

Следните денови беа исполнети со неизвесност и политички турбуленции. На 5 октомври, само два дена по обидот за атентат, се случија два контроверзни настани кои ја потресоа јавноста:

1️⃣ Временската спогодба – политички договор кој предизвика силни реакции, бидејќи многумина го сметаа за срамна и компромисна одлука во клучен момент за државата.

2️⃣ Промена на знамето во Собранието – измената беше формализирана од тогашниот заменик-претседател, што дополнително ја продлабочи тензијата во јавноста.

Овие настани ја открија ранливоста на младата македонска држава, но и нејзината способност да се справи со кризи. Иако многумина гледаа на овие денови како темни моменти, тие покажаа дека Македонија успеа да се стабилизира, благодарение на храброста на нејзините лидери и упорноста на граѓаните.

Историјата го памети обидот за атентат не само како напад врз еден човек, туку како предизвик кој ја тестираше зрелоста и отпорноста на државата во нејзините први години на независност.

Read More

Човекот што слета на аеродром со пасош од држава која не постои

Јапонска полиција

Во 1954 година, на аеродромот во Токио пристигнал маж кој изгледал сосема обично – добро облечен, со дипломатска торба. Но кога му побарале пасош, граничарите се збуниле: пасошот бил издаден од држава по име Тауред.

На картата таква држава не постоела. Според печатите во документот, мажот патувал и претходно во Европа, Африка и Азија – сѐ изгледало автентично. Кога го прашале каде е неговата земја, тој покажал на картата кон областа помеѓу Франција и Шпанија – местото каде што е Андора. Но, тој тврдел дека никогаш не слушнал за Андора и дека неговата татковина „Тауред“ постои таму веќе 1000 години.

Јапонските власти, збунети, го сместиле во хотелска соба под надзор додека да го испитаат случајот. Сите негови документи – возачка, банкарски картички, па дури и фирмата во која работел – изгледале вистински, но не постоеле во реалноста.

Утрото, кога чуварите влегле во собата, човекот веќе го немало. Прозорецот бил затворен, а чуварите пред вратата се колнеле дека никој не излегол.

До денес, случајот на „човекот од Тауред“ останува една од најмистериозните вистински случки забележани во авијацијата.

Read More