Херојскиот чин на спасувачите по земјотресот во 1963 година
Утрото на 26 јули 1963 година, во 5 часот и 17 минути, животот во Скопје запре. Разорниот земјотрес уништи над 80% од градот, однесе над 1.070 животи и остави десетици илјади под урнатините. Катастрофата беше незамислива, но веднаш по неа започна една од најголемите, најкоординирани и најхеројските спасувачки акции во современата историја.
Ова не беше само борба против времето; ова беше сведоштво за човечкиот дух кој одби да се предаде.
1. Првиот бран на храброст: ЈНА и граѓаните
Во првите, најкритични часови, пред да пристигне организирана помош, херојството беше спонтано и непосредно.
- Војниците како први херои: Единиците на Југословенската народна армија (ЈНА) стационирани во близина на Скопје, без да чекаат наредби, веднаш влегоа во градот. Соочени со урнатини, пожари и постојани потреси, војниците со голи раце и оскудна опрема ги вадеа преживеаните од под бетонските плочи. Нивното брзо дејствување спаси стотици животи.
- Херојството на обичниот човек: Обичните граѓани кои преживеаја, веднаш се вратија во урнатините. Лекарите, полицајците и пожарникарите работеа додека не се онесвестуваа од исцрпеност. Приказните за поединци кои со кофи и раце ги отстрануваа тулите во очајна потрага по најблиските се вечен доказ за нескршливата волја на скопјани.
2. Солидарност без граници: Светот во Скопје
Настанот во Скопје стана светски апел за хуманост. Во тоа време на Студена војна, кога светот беше поделен, Скопје стана точка на обединување.
- Југословенскиот одговор: Веднаш започна масовна акција за помош од сите тогашни југословенски републики. Спасувачи, доброволци, лекови и храна пристигнуваа од сите страни, докажувајќи дека солидарноста е најсилниот сојуз.
- Светска помош: Пораката на Обединетите нации – „Скопје е меѓународен град на солидарноста“ – стана реалност. Во градот пристигнаа спасувачки екипи и медицински персонал од над 80 земји. Војници од САД и СССР, лекари од Европа и спасувачи од Азија работеа рамо до рамо, зборувајќи различни јазици, но обединети во една цел: спасување на Скопје.
3. Наследството на херојството: Градот на преродбата
Херојскиот чин на спасување траеше со недели, а потоа се претвори во херојство на обновувањето. Градот не само што беше спасен, туку беше и одново изграден.
- Низ очите на Кензо Танге: Светски познатиот јапонски архитект, Кензо Танге, го доби проектот за реконструкција на Скопје. Тој го виде градот не како трагедија, туку како шанса за иднината, заснована на хуманите принципи.
- Духот на отпорност: Денес, Скопје е жив споменик на ова херојство. Тоа е град изграден на напорот на македонскиот народ и на љубовта на целиот свет. Приказната за 1963 година не е приказна за уништување, туку приказна за надчовечка издржливост и за моќта на хуманоста пред секоја катастрофа.
Comments