 |
| Ѓурѓа |
Ѓурѓа – Последната круна: Како едно пророштво го подигна „Македонскиот двор“ во 19. век
Во текот на 19. век, додека поголемиот дел од Македонија беше под цврста османлиска власт, политичките движења беа ретки и брзо задушувани. Меѓутоа, народот не престана да сонува за слобода. Оваа надеж не секогаш доаѓаше од револуционерите; понекогаш доаѓаше од мистицизмот, пророштвата и фолклорот.
Една од најнеобичните и најсимболичните случки во овој контекст се случи во селото Селце (денешна општина Маврово и Ростуше), каде што народот, во еден момент на длабок очај, реши да круниса своја Царица.
Пророштвото: Наследството на царската крв
Случката се базира на старо народно пророштво кое се пренесувало низ западна Македонија. Пророштвото велело дека Македонското царство повторно ќе се обнови и дека на престолот ќе седне нова Царица која ќе дојде од селски род. Ова укажувало на тоа дека обновата нема да биде дело на старата, аристократска елита, туку чин на божествена или народна волја.
Локалните верници и постари луѓе одлучиле дека е дојдено времето. Нивниот избор паднал на една млада девојка од Селце по име Ѓурѓа.
- Изборот на Ѓурѓа претставувал чин на надеж и пасивен отпор. Со тоа што избрале водач од народот, тие ја отфрлиле легитимноста на султанот и неговата власт, заменувајќи ја со сопствена, локална и духовна власт.
Формирањето на „Царскиот двор“
Откако Ѓурѓа била наречена Царица, селото Селце и околните места го формирале својот симболичен „двор“. Ова не била модерна државна администрација; тоа била верска и културна институција која требало да ја штити честа на новата Царица и да го претставува обновеното царство.
- Улогата на дворот: Дворот преземал некои судски и административни функции на локално ниво, обидувајќи се да ги реши споровите меѓу селаните без да се обратат до османлиските власти. Со тоа, тие практично ја отфрлале отоманската јурисдикција.
- Симболичната војска: За да се одржи привидот на држава, биле организирани и мали одреди кои служеле како „царска гарда“. Нивната моќ била минимална, но нивната симболика била огромна.
Оваа постапка не била наивна, туку свесен чин на предизвик – одлука да се живее според сопствените правила и пророштва, и покрај огромниот ризик.
Крајот на сонот и Наследството
Како што можеше да се очекува, ваков радикален и симболичен акт на суверенитет не можел да помине незабележан од османлиските власти.
- Жестока реакција: Востанието на Ѓурѓа не претставувало сериозна воена закана, но ја претставувало најголемата закана за легитимитетот на султанот. Бил испратен казнен одред од Дебар, кој брзо го растурил „дворот“.
- Последици: Ѓурѓа и нејзините најблиски соработници биле заробени и сурово казнети. Со тоа, сонот за Царството во Селце трагично завршил.
Иако нејзиниот „двор“ траел кратко, приказната за Царицата Ѓурѓа преживеала во народните преданија како доказ за жилавоста на македонскиот идентитет. Таа сведочи за тоа дека, дури и во најтемните времиња, надежта за обнова може да се манифестира преку наједноставните, но најмоќни средства: сопствената вера во пророштвото и сопствениот избор за водач.
Comments