Последниот Потег

 

---

Шах со Ѓаволот: Последниот Потег што никој не го видел

Во еден од најголемите музеи на светот, скриена меѓу стотици уметнички ремек-дела, стоела една слика која со векови го провоцира човечкиот ум. На платното — маж со бледо лице, очај во погледот и раце кои треперат над шаховска табла. Наспроти него, ѓаволот, со цинична насмевка, сигурен дека победата е неговa. Над сликата — едноставно име: „Шах Мат“.

Секој ден пред делото застанувале групи посетители, слушајќи го водичот како ја раскажува легендата:
„Ова е моментот кога човекот ја губи душата. Нема повеќе потези. Играта е завршена.“

Така било и тој ден. Групата се задржа кратко, го слушна објаснувањето и продолжи кон следната сала. Но еден човек не тргна со нив. Мирно стоеше пред сликата, со поглед закован во таблата. Водичот забележа дека заостанува и се врати по него, убеден дека човекот едноставно се задржал пред уметничката техника.

Но посетителот не беше обичен турист. Тоа беше светски шампион во шах — човек што својата животна вештина ја изградил од читање на секоја можна комбинација на табла.

Водичот се насмевна и љубезно му рече:

„Господине, сликата претставува момент кога човекот е во шах-мат. Нема повеќе потези. Тоа е поентата на делото.“

Шампионот полека ја крена раката, не тргајќи ги очите од платното.

„Не,“ рече тивко. „Тоа не е вистина.“

Водичот збудено се насмевна, мислејќи дека човекот се шегува.

Но шахистот продолжи:

„Ги гледам позициите веќе десет минути. Ѓаволот мисли дека победил. Човекот мисли дека загубил. Но...“ — тој вдишa длабоко — „кралот има уште еден потег.“

Во салата падна тишина. Шампионот внимателно ги следеше фигурите на сликата, како да ја гледа вистинската позиција, а не насликаната.

„Еден потег,“ повтори. „Само еден. Но тој е доволен играта да се сврти.“

Водичот остана без зборови.
Сликата која со децении се толкувала како симбол на пораз, одеднаш доби сосема ново значење.

И додека останатите туристи веќе ги разгледуваа последните експонати, шампионот уште стоеше таму. Не ја гледаше само сликата; гледаше порака.

Кога мислиш дека си завршен, кога светот ти вели дека нема излез, кога ѓаволот ти се смее — можеби баш тогаш имаш уште еден потег.

А тој е доволен да ја смени целата игра.

---

Read More

---

Човекот со Светилка 

Во планинскиот предел помеѓу Демир Хисар и Прилеп, постои едно мало село што денес го има на мапа, но ретко кој го посетува. Селото е опкружено со густи дабови шуми, камени патеки и извори што се слушаат уште пред да ги видиш. Во тоа село живееше едно момче по име Марко, познат меѓу соседите како вреден, но често уморен од сè.

Марко не беше мрзелив. Напротив — работеше повеќе од сите негови врсници. Но токму затоа и почна да се чувствува како да трча, а стои во место. Секој ден исти обврски, исто темпо, исто чувство дека „не стигнува“ никаде.

Понекогаш велеше:
„Колку повеќе се трудам, толку помалку успевам.“

Еден доцeн есенски ден, кога сонцето веќе падна зад планината, Марко сè уште беше во шумата. Сечеше дрва за зимата, а мислите му беа потешки од товарот на неговиот ранец. Небото се стемни одеднаш, па реши да се упати дома по стариот шумски пат.

Тишината беше длабока. Единствено се слушаше шумот на сувите лисја под неговите чизми.

Но по некое време, на свиокот каде што патот се дели кон реката, Марко забележа светлина. Не силна како автомобилско светло, не студена како светилка… туку некако топла, меко портокалова. Светеше токму на сред патот.

Кога се доближи, виде старец со долга наметка како држи светилка што личеше повеќе на стар маслосветилник отколку на модерна ламба. Старецот стоеше мирно, како да го чека.

Марко се поднапрегна – го познаваше секој човек од неговото село, а овој старец не беше од таму.

— Добра вечер, дедо — рече внимателно. — Што правите сами во ова време?

Старецот се насмевна. Очите му беа светли, но не можеше да му ја одреди возраста. Можеше да има 60… а можеше да има и 100 години.

— Те чекам тебе, сине — одговори мирно.

Марко се збуни.
— Мене? Но… како знаете кој сум?

— Не е важно името — рече старецот. — Важно е товарот што го носиш во себе. Тежината се гледа на твоите чекори уште оддалеку.

Марко воздивна. Навистина се чувствуваше истрошено, но не беше навикнат некој да му го каже тоа директно.

— Брзам дома — рече. — Многу работа ме чека. Премногу за еден живот. Се трудам, ама ништо не ми оди.

Старецот ја подигна светилката. Светлината падна на лицето на Марко и некако му изгледаше појасна, како да осветлува повеќе отколку што треба.

— Кажи ми нешто, момче — почна старецот. — Ако оваа светилка ми згасне сега, што ќе направам?

Марко слегна со раменици.
— Ќе ја запалите пак, нема друга логика.

— А ако немаш кибрит? — праша старецот, а во гласот му се чувствуваше некаква мудрост, како да веќе го знае одговорот.

Марко се позамисли.
— Па… ќе побарате од некого кој има.

— Добро — рече старецот. — А ако си сам?

Марко ја погледна темнината околу нив. Патот, шумата, гранките – сè беше темно, но не страшно. Само празно.

— Не знам… — призна. — Можеби ќе почекате да се раздени?

Старецот се насмевна како наставник задоволен од одговорот на ученик.

— Ете, тоа е лекцијата што сакав да ја чуеш. Во животот светилките многу често ни згаснуваат. Понекогаш е надежта, понекогаш волјата, а најчесто — трпението. Но тоа не значи дека треба да стоиш во место.

Потоа го допре рамото на Марко толку лесно, што момчето ни не почувствува тежина.

— Ако можеш сам да ја запалиш повторно светлината во себе – направи го тоа. Ако не можеш – позајми ја од некого. Од добар збор, од ден кога нешто ти тргнало од рака, од пријател кој верува во тебе, од сеќавање што ти дава сила.
Никој не оди низ животот само со своја светлина.
Но најважно е едно:
Секој чекор во темно те носи поблиску до утрото. Само продолжувај.

Марко кимна. Не знаеше зошто, но зборовите навлегуваа длабоко, како вистина што ја заборавил, а одсекогаш ја знаел.

Кога мигна… старецот веќе го немаше. Ниту светилката. Ниту чекори, ниту трева поместена. Како исчезнал со самата светлина.

Но уште постранo беше тоа што патот пред него изгледаше посветол, иако ноќта падна уште подлабоко.

Марко продолжи напред. Чекорите му беа истите, но товарот — полесен. И како што одеше, се чувствуваше некако поразбуден. Како некој внатрешно да му повторува:

„Светлината ќе се врати. Ти само движи се.“

---

Поука :

Во животот секому му згаснува светилката од време на време — надежта, мотивацијата, радоста. Но тоа не значи дека сме изгубени.
Понекогаш светлината ја палиме сами, а понекогаш ја позајмуваме од некого.
Најважно е да не застанеме во темнината.

Секој чекор, макар и мал, води кон ново утро.

Read More

Двата прстени и паметната сиромашна мома

 

Двата прстени и паметната сиромашна мома

​

​Во едно царство, царот бил добар, но имал еден голем проблем: не можел да најде вистинска правда. Неговите судии често биле поткупливи, а луѓето постојано се жалеле. Царот решил да најде некој многу паметен што ќе му помага.

​Еден ден, царот го повикал најсиромашниот момок од едно село, Раде, и му дал задача:

​„Раде, ќе ти дадам два златни прстени. Едниот прстен е ‘Вистината’, а другиот е ‘Лагата’. Ти имаш три дена. Врати се и кажи ми кој прстен е лага а кој вистина. Ако погодиш, ќе станеш мој советник.

А ако згрешиш, ќе те протерам од царството“!

​Раде се вратил во своето село, очаен. Тој бил сиромав, неписмен и немал поим како да ја препознае Вистината од Лагата, особено кога двата прстени изгледале потполно исти.

​Неговата сестра, Магда, која била позната по својата бистра глава, го видела неговото очајание.

​„Што ти е, брате? Зошто си толку загрижен?“, го прашала таа.

​Раде ѝ ја објаснил целата работа. Магда се насмеала.

​„Не грижи се, брате. Ова не е испит за злато, туку испит за душа. Ајде, направи како што ќе ти кажам.“

​Магда му наредила на Раде да го однесе едниот прстен кај селскиот златар.

​„Кажи му на златарот“, рекла таа, „дека ти треба да го провериш прстенот дали е од лажно злато, бидејќи имаш сомнеж дека е само бакар. Нека го стави во оган.“

​Раде отишол кај златарот и му дал еден од прстените. Златарот на прв поглед кажал дека прстенот е златен. Тврдел дека не е потребен никаков тест. После инсистирањето на Раде златарот, го зел прстенот, го ставил во оган. И по неколку минути му рекол: 

„Еве, Раде. Имаше право, овој прстен не го издржа тестот. Овој не е чисто злато.“

​Раде се вратил и Магда му рекла да направи сосема друга работа.

​„Сега, брате, отиди во гостилницата. Седни на масата со најбогатите трговци и стави го другиот прстен пред тебе. Кажи им дека си го нашол прстенот на Вистината и дека тие треба да ти кажат која е најголемата вистина во животот.“

​Раде отишол во гостилницата. Трговците веднаш го здогледале златниот прстен. Сите почнале да се препираат, велејќи дека најголема вистина е дека парите се најважни, дека власта е најголема вистина и слично.

​На третиот ден, Раде се појавил пред царот.

​Царот прашал: „Раде, дали ја дозна тајната? Кој е прстенот на Вистината, а кој на Лагата?“

​Раде одговорил: „Цару, ја дознав. Едниот прстен е на Лагата, другиот на Вистината.“

​Царот: „Добро. Како ги препозна?“

​Раде: „Прстенот на Лагата е оној што го однесов кај златарот. Го ставив во оган, а тој се обиде да ме измами и да ми каже дека е чист, иако не знаеше навистина дали е. Лагата секогаш излегува на виделина кога е ставена на тест (оган) и секогаш е придружена со човечката измама.“

​„А прстенот на Вистината е оној што го однесов во гостилницата. Сите трговци го видоа, но никој не можеше да се согласи што е вистинската вистина во животот. Вистината е секогаш пред нашите очи, но секој ја толкува различно, секој трговец и секој судија ја присвојува за себе.“

​„Но, јас ја дознав вистинската вистина поучен од мојата сестра. Вистинската вистина, цару, е дека чистото срце е поважно од златото и дека најголемата мудрост се наоѓа кај најскромните луѓе.“

​Царот, воодушевен од неговата логика, рекол: „Ти си паметен, Раде. Но, ти си сиромав. Како ќе ми служиш, кога сите ќе те потценуваат?“

​Раде одговорил: „Цару, вие не го избирате Раде, туку ја избирате мудроста на мојата сестра. Нека таа биде тајниот судија на твоето царство.“

​Така, Раде станал царски советник, а царот ја користел бистрата глава на сиромашната Магда за да ги решава сите неправди.

​Вистинската вредност не се мери со злато (прстени) или со титули, туку со интелигенција и чесност. Мудроста честопати се крие во најскромните места и кај најскромните луѓе, а владетелот кој знае да слуша, владее со правда.

секој ден makgrom.com за вас!

Read More

Итар Пејо и „Мешавината за рогови“

Итар Пејо, како и секогаш, талкал низ Прилепско, барајќи начин како да заработи некој денар и да го надмудри некој од богатите, скржави чорбаџии. Неговата цел бил Чорбаџи Диме, најбогатиот, но и најалчниот човек во околината, кој имал големо стадо овци и кози.

​Еден ден, Итар Пејо се појавил во дворот на Чорбаџи Диме. Носел мала, внимателно затворена тегла со чудна, кашеста зелено-кафеава мешавина.

​„Добар ден, Чорбаџи Диме!“, рекол Итар Пејо со почит, но со сјај во очите.

​„Што сакаш, Пејо? Пак ли си дошол да молиш за работа?“, одговорил Диме со презир.

​„Не, чорбаџијо. Дојдов да ти понудам богатство!“, рекол Пејо.

​Чорбаџијата се насмеал: „Ти, богатство? Што е тоа во таа тегла, кал од Мариово?“

​„Ова, чорбаџијо“, рекол Пејо, подигнувајќи ја теглата како да е злато, „е најновата мешавина за зголемување на рогови на кози и овци! Во Европа веќе полудеа по тоа! Само малку ќе им премачкаш на козите, и роговите им растат двојно подолги и подебели! А знаеш ли колку вреди еден килограм рогови на европскиот пазар?“

​Чорбаџи Диме, кој ја сакал секоја шанса за брза добивка, веднаш се заинтересирал.

​„Рогови? Да растат? Тоа е лудост! Како работи тоа?“, прашал Диме, приближувајќи се.

​„Тоа е моја тајна, чорбаџијо. Но, работи. Јас ја платив цената на знаењето. Јас ти ја продавам целата оваа тегла за десет златници! Има доволно за да ги премачкаш сите кози!“

​Чорбаџи Диме почнал да пресметува. Ако роговите се удвојат, неговото богатство ќе се зголеми за една четвртина! Тоа е сигурен бизнис!

​„Добро, Пејо!“, рекол Диме. „Но, ако ова не работи... ќе те пронајдам и ќе те врзам за најголемиот рог!“

​„Нема проблем, чорбаџијо!“, рекол Пејо, земајќи ги златниците. „Но, има еден услов! Ова е моќна мешавина. За да работи, мора да ја премачкаш козата додека си целосно гол! Само така магијата се пренесува. И не смееш да зборуваш за тоа никому цела недела!“

​Чорбаџи Диме, иако му било непријатно, се согласил. За злато, ќе се соблече.

​Итар Пејо си заминал, насмеан до уши.

​Следното утро, Чорбаџи Диме, возбуден за своето ново богатство, се разбудил пред зори. Се соблекол, ја зел теглата и отишол во шталата. Ги нашол своите најдобри кози и почнал да им ги мачка роговите со таа чудна, ладна мешавина.

​Токму во тој момент, една соседка, која рано отишла да наполни вода, поминала покрај дворот на Диме. Таа застанала во шок кога видела гол чорбаџија како мачка рогови на кози.

​Жената, се разбира, веднаш истрчала во селото и почнала да вика: „Луѓе! Чорбаџи Диме полуде! Тој е гол во шталата! Што прави?!“

​Селаните, љубопитни и шокирани, се собрале околу дворот на Диме. Тие виделе гол чорбаџија, целиот намачкан со чудна паста, како тивко мачка рогови.

​Чорбаџи Диме, не сакајќи да ја уништи „магијата“ (и поради срамот), не рекол ни збор. Само ги мачкал роговите.

​Кога поминала една недела, и роговите, се разбира, не пораснале, Чорбаџи Диме бил бесен.

​Отишол да го бара Итар Пејо, заканувајќи се со смрт.

​Го нашол Пејо како мирно седи на чешмата.

​„Пејо!“, извикал Диме. „Ти ме измами! Роговите не пораснаа! А целото село ми се смее, мислат дека сум луд! Што беше тоа во теглата?!“

​Итар Пејо мирно одговорил: „Ах, чорбаџијо. Во теглата имаше само обична кал, измешана со билки.“

​„Тогаш зошто ми зеде десет златници?!“, викнал Диме.

​„Затоа што, чорбаџијо“, рекол Итар Пејо, „јас не ти продадов мешавина за рогови. Јас ти продадов најголема лекција! Јас ти докажав дека ти си толку алчен за пари, што си спремен да се соблечеш гол и да мачкаш кал на кози, а сето тоа за да станеш побогат. Десет златници се мала цена за да докажеш на целото село колку си глупав! И тоа е тајната на моето богатство!“

​Чорбаџи Диме останал нем, не знаејќи дали да го убие Пејо или да се засрами од сопствената алчност.

​Најдобриот начин да се победи алчниот и арогантен човек е да се искористи неговата алчност и суета против него. Итар Пејо ја покажува моќта на хуморот и интелектот над суровата сила и богатството.

Read More

Келешот и тајната на Бегот

 

Келешот и тајната на Бегот

​Келешот работел како надничар кај еден локален бег, познат по неговата ароганција и нетолеранција кон сиромашните. Бегот постојано му се потсмевал на Келешот поради неговата, наводна, глупавост.

​Еден ден, Бегот решил да го испрати Келешот на важна работа – да однесе вредно писмо до друг бег во соседното село. Но, Бегот, во желба да се пошегува, му рекол:

​„Келеш, да знаеш! Ова писмо е многу, многу тајно. Никој, ама никој не смее да знае што пишува во него! Јас ти верувам, но знај: ако ја дознаеш тајната, ќе ти ја отсечам главата!“

​Келешот, исплашен од заканата, рекол: „Нема проблем, Бегу! Јас сум глупав, но не сум луд! Јас ќе го чувам писмото, ама нема да ја знам тајната.“

​„Добро!“, се насмеал Бегот. „Оди сега, и не се враќај без одговор!“

​Келешот го зел писмото и тргнал. Но, уште не поминал ни десет метри, а Бегот почнал да се сомнева. „Тој е Келеш, не знае што прави! Може ќе го изгуби, или ќе го отвори! Како да го спречам?“

​Бегот го испратил својот најверен слуга, Назми, по Келешот.

​„Назми, оди по Келешот! Види дали ќе го отвори писмото! Ако видиш дека го отвора, донеси го веднаш назад!“

​Слугата го следел Келешот низ шумата.

​Набрзо, слугата видел дека Келешот застанува, го става писмото на еден камен и се обидува да го отвори со нож.

​Слугата веднаш истрчал од шумата: „Келеш! Што правиш?! Бегот ти рече да не ја дознаеш тајната! Ќе ти ја отсече главата!“

​Келешот се стресил и го скрил писмото зад грбот.

​„Еј, Назми! Што правиш тука? Што гледаш?!“

​Слугата, збунет, рекол: „Гледам дека се обидуваш да ја дознаеш тајната!“

​Келешот се насмеал со неговата наивна, селска насмевка.

​„Ах, Назми, Назми! Ти си голем глупак! Јас воопшто не се обидував да ја дознаам тајната што е внатре во писмото! Јас сакав да ја дознаам тајната што е однадвор! Сакав да видам колку восок ставил Бегот! Да видам дали е од пчела или од свеќа!“

​Слугата, збунет од оваа „логика“, се вратил кај Бегот и му рекол: „Бегу, Келешот не се обидува да ја дознае тајната на писмото. Тој сака да дознае колку е квалитетен восокот!“

​Бегот се насмеал: „Тој е навистина Келеш! Толку е глупав што го интересира восокот, а не тајната! Остави го да оди!“

​Келешот го однел писмото, ја завршил работата и се вратил неповреден.

​Поука:

​Понекогаш, најдобриот начин да се заштитите од оние кои се моќни и кои се сомневаат во вас е да ја прифатите улогата што ви ја дале. Со тоа што се преправал дека е фокусиран на неважна, буквална работа (восокот), Келешот успеал да ја оттргне моќта на Бегот и да ја заврши својата мисија. Вистинската итрина не е секогаш во тоа да се биде најпаметен, туку во тоа да се биде најдобар во тоа да се биде она што другите очекуваат да бидеш.

Read More

Келешот, јајцата и „Вишната моќ“

 

Келешот, јајцата и „Вишната моќ“

​Келешот, по една напорна недела, решил да си направи задоволство. Имал само неколку денари и решил да ги потроши на нешто што го сметал за најголем луксуз: пет јајца.

​Отишол во гостилницата кај чорбаџијата (истиот оној од претходната приказна) и побарал да му ги испржат јајцата.

​Чорбаџијата, кој сакал да се подбива со Келешот, рекол: „Ќе ти ги испржам, Келеш, нема проблем. Но, за пржењето ти наплатувам половина од цената на јајцата!“

​Келешот се збунил. Тој платил за пет јајца, а сега треба да плати за нивната подготовка? Тоа било премногу за неговиот мал буџет.

​„Добро, чорбаџијо“, рекол Келешот, иако неволно. „Ако ти наплатуваш за пржење, тогаш јас ќе ги јадам сите пет јајца сурови! Така нема да платам за твојата мака!“

​Чорбаџијата се насмеал. „Како сакаш, Келеш. Но, знаеш што? Јас наплатувам и за лупење на јајцата. Ако ги лупиш сам, плаќаш половина од цената за лупењето! Ако ги лупам јас, плаќаш полна цена.“

​Келешот станал многу лут, но не можел да се расправа со чорбаџијата. Седнал на масата, ги земал петте јајца и ги изел цели, сурови, со сѐ лушпите.

​Чорбаџијата и гостите почнале да се смеат до солзи.

​„Келеш, што правиш?! Ќе умреш! Што јадеш со лушпи?!“, викале тие.

​„Е, јадам, јадам!“, одговорил Келешот, триејќи се по стомакот. „Така нема да платам ниту за пржење, ниту за лупење! Има да го измамам овој скржавец!“

​Сите се смееле, но Келешот си заминал.

​По два дена, Келешот повторно се вратил во гостилницата. Тој седел на истата маса, но овој пат изгледал многу болен. Чорбаџијата веднаш го забележал.

​„Што ти е, Келеш?“, прашал чорбаџијата. „Да не ти се залепија лушпите од јајцата за стомакот?“

​„Не е тоа, чорбаџијо“, одговорил Келешот со мрштење. „Многу сум болен. Морам да одам кај докторот. Но, немам пари. Дали можеш да ми позајмиш десет денари?“

​Чорбаџијата, кој сè уште бил расположен од подбивот, рекол: „Десет денари? Ама, како ќе ми ги вратиш? Ти си сиромав, Келеш.“

​„Ќе ти ги вратам. Веднаш штом ми биде подобро“, рекол Келешот. „Но, морам веднаш да одам. Се чувствувам како да ќе снесам нешто!“

​Чорбаџијата, кој се сетил на петте јајца, се насмеал: „Снесеш? Што ќе снесеш? Можеби јајца?“

​„Можеби!“, рекол Келешот со горчина.

​Чорбаџијата, со хумористична идеја, му рекол: „Добро, Келеш. Ќе ти дадам десет денари, но со еден услов: Ако снесеш јајца, тие се мои! Ти си ги изел, јас ги плаќам лупењето и позајмицата, а јајцата се мои!“

​Келешот, во очај, се согласил: „Нека биде! Јас одам кај докторот!“

​Келешот ги земал десетте денари и истрчал од гостилницата.

​По половина час, Келешот се вратил, но сега здрав, весел и насмеан.

​Чорбаџијата веднаш го дочекал: „Еј, Келеш! Што ти рече докторот? Дали ги снесе? Каде се моите јајца?!“

​Келешот, со итра насмевка, му ги вратил десетте денари.

​„Еве ти ги парите, чорбаџијо. Докторот ми рече да не се грижам. Ми рече дека на маж не му е дадено да снесе јајце! И тие пет јајца, што ги изедов, отидоа право во Вишната моќ што ја има секој маж!“

​Чорбаџијата сфатил дека е измамен. Тој се сетил дека платил за лупење на јајца што никогаш не биле излупени и позајмил пари со ветување за јајца што никогаш нема да се снесат.

​Поука:

​Келешот нѐ учи дека не треба да се подбиваме со едноставните луѓе. Ако се обидете да го искористите или измамите оној што изгледа наивен, постои голема шанса тој да ја сврти ситуацијата со својата буквална, неочекувана логика и да ја искористи вашата алчност против вас. Понекогаш, најдобар начин да се победи измамникот е со апсурдот.

Read More

Келешот и роговите на козата

Келешот и роговите на козата

​Еднаш, Келешот решил да оди на пазар во Прилеп за да ја продаде својата единствена коза, за да може да купи брашно за семејството.

​Козата, како и секоја мариовска коза, имала огромни, импозантни рогови.

​Додека Келешот ја водел козата, го сретнал локалниот чорбаџија, кој бил познат по својата алчност и склоност да се подбива со селските луѓе.

​„Еј, Келеш!“, викнал чорбаџијата. „Каде си тргнал со тој ѓавол? Што ќе правиш со таа коза? Што ќе ѝ ги правиш тие огромни рогови?“

​Келешот одговорил мирно: „Ќе ја продадам, чорбаџијо. За роговите ќе ми дадат најмногу пари. Ќе си купам брашно.“

​Чорбаџијата се насмеал потсмевливо: „Ах, Келеш, Келеш. Ти си голем наивец! Роговите на козата не вредат ништо! Тие се само коски! Месото вреди. Ако си паметен, исечи ѝ ги роговите! Така козата ќе биде полесна, ќе има повеќе месо, а ти ќе добиеш подобра цена!“

​Келешот се замислил. Чорбаџијата беше богат, сигурно знае.

​„Можеби си во право“, рекол Келешот. „Можеби јас не знам ништо за трговијата.“

​Отишол Келешот во шумата. Со голема мака, ѝ ги отсекол огромните рогови на козата. Кога се вратил на пазарот, ја продал козата, но не добил ни приближно толку пари колку што очекувал.

​Разочаран, се вратил дома, но патем повторно го сретнал чорбаџијата.

​„Е, Келеш! Како помина на пазарот? Ги исече ли роговите?“, прашал чорбаџијата.

​Келешот одговорил тажно: „Ги исеков, чорбаџијо. Но, козата ја продадов за ситни пари. Наместо да купам еден вреќа брашно, купив само половина.“

​Чорбаџијата почнал да се смее: „Ха-ха! Ти реков јас, Келеш, дека си наивен! Кој купува коза без рогови? Роговите се знак за здравје и сила! Ако ги нема роговите, секој ќе мисли дека козата е болна или стара!“

​Келешот застанал како вкочанет. Чорбаџијата уживал во својата „победа“ и продолжил по патот.

​Тогаш, Келешот се сетил на нешто. Тој се вратил во шумата, каде што ги оставил роговите. Ги земал роговите, ги исчистил и ги однел дома.

​Следното утро, Келешот повторно го чекал чорбаџијата на истото место, но овој пат бил весел.

​Чорбаџијата, кога го видел, веднаш почнал да се потсмева: „Е, Келеш! Што продаваш сега? Можеби твоите глупави рогови?“

​Келешот се насмеал, држејќи ги роговите.

​„Ах, чорбаџијо! Јас сум најголемиот трговец во Македонија! Козата ја продадов, но тие се грижеа само за месото. А знаеш ли што? Роговите ги продадов за двојно повеќе пари! Ги продадов на еден занаетчија за да прави рачки за ножеви и муниција. Тој ми плати повеќе од што добив за целата коза! А сега, со парите од роговите, можам да купам уште две вреќи брашно!

​На крајот, Келешот завршил со повеќе пари отколку што би добил да ја продаде цела коза со рогови!

​

​Приказната за Келешот и роговите е поучна во тоа што покажува дека вистинската мудрост не е секогаш во слепото следење на советите на богатите или „учените“ луѓе, туку во снаодливоста и способноста да се извлече корист од секоја ситуација. Понекогаш, она што изгледа како загуба или грешка, може да се претвори во најголема добивка ако се погледне од поинаков агол.

Read More

Картичката што не помина

 Картичката која не помина

Александар секое утро купуваше кафе од малата локална пекара на аголот. Ништо посебно, само обичен ритуал со кој го започнуваше денот. Тој ден дојде прв, пред редот, но кога го доближи телефонот до терминалот — апаратот даде звучен сигнал.

„Трансакцијата е одбиена.“

Сопственичката се насмевна: „Сигурно е некоја мрежна грешка, пробај повторно.“

Проба, повторно — исто.

Александар отвори апликација за платежната сметка: Порака од банката — привремено ограничен пристап поради „системска проверка“.

Се збуни. Немаше долгови, немаше прекршоци, ништо необично. Само вчера коментираше под некој пост за тоа дека кешот исчезнува премногу брзо и дека тоа не му се допаѓа.

Не го ни сфати моментот додека не виде дека терминалот на пекарата прикажа нешто што го стегна во стомакот:

„Плаќањето е блокирано поради системска регулатива.“

Каква регулатива? Никој ништо не објаснува. Се чувствуваше како некој да му ја стиснал раката додека пробува да го земе своето кафе, како да некој невидлив надзор кажал: „Не денес.“

Сопственичката, која секогаш беше насмеана, го погледна сочувствително: „Еј, не грижи се… ако сакаш, ќе ти го запишам. Се случува.“

Но тој не сакаше да биде запишан. Не сакаше ниту да изгледа како да бара милостина. Само сакаше да купи едно кафе со сопствените пари — едноставно, право кое отсекогаш го имал.

Излезе од пекарата, замислено стискајќи ја металната клучарка во џеб.

Уште ја носеше затоа што беше подарок од татко му — старински мал сребрен жетон. Ненаметлив, но реален. Тежеше. Постоеше.

Си помисли колку е чудно: кешот бил нешто нормално, а сега изгледаше како единствената работа што никој не може да ја исклучи со клик.

Тој ден Александар донесе едноставна одлука: ќе задржи дел од своите средства физички. Ќе користи технологија, да — но нема да дозволи таа да биде единствениот мост меѓу него и основните работи во животот.

Не беше бунт. Не беше идеологија.

Беше самоодржување.

Беше чувство дека слободата постои само додека изборот постои.

---

Избор што тивко те менува

Вечерта, откако се врати дома, Александар седна на масата во кујната. Телефонот конечно доби порака:
„Вашиот профил повторно е активен.“

Една реченица.
Еден дигитален здив на електронска дозвола.
Системот те исклучува, системот те вклучува — како светло во соба што не ти припаѓа.

Сè функционираше повторно.
Можеше да купи кафе утредента.
Можеше да плаќа сметки.

Но нешто во него веќе не функционираше исто.

Тоа мало утринско понижување, тој момент кога сфати дека не е сопственик на својот живот во секој момент, нешто му отклучи во умот — не бунт, не револуција, туку едно просто човечко чувство:

„Не сакам мојот живот да зависи од туѓо копче“!

Ја отвори фиоката и ја извади малата кутија во која чувал ситници од патувањата — монети, стари банкноти, неколку мали сребрени парчиња накит. Си рече:

„Ова барем е вистинско. Ова не може никој да го избрише.“

Го стави жетонот што го носеше од татко му во кутијата.
Потоа извади неколку банкноти и ги распредели во паричникот.

Не затоа што имаше нешто драматично да се случи.
Туку затоа што сфати дека автономијата не почнува кога светот ќе се промени — туку кога ти ќе си дозволиш да не зависиш само од еден начин на постоење.

Утредента пак отиде во пекарата.
Овој пат го отвори паричникот, извади кеш и го плати кафето без ниеден звук, без никаков системски филтер, без порака „прифатено“ или „одбиено“.

Сопственичката се насмевна: „Смени метод?“
Александар возврати: „Сменив навика.“

Излезе од пекарата со кафе во рака и едно тивко сознание:
Слобода не мора да биде голем гест.
Понекогаш е малиот избор што никој не може да ти го исклучи.

---

Read More

Шепот во темнината: Преку Атлантикот

 

Шепот во темнината: Преку Атлантикот

​Време: Средината на 18 век.

Место: Под палубата на европски брод кој превезува робови, среде Атлантскиот Океан.

Ликови:

• ​Касим: Постар човек, поранешен занаетчија, кој се сеќава на својот живот во Африка.
• ​Амара: Млада жена, полна со тивок гнев и прашања.

​Дејството се одвива во тесната, смрдлива и мрачна утроба на бродот, каде што робовите се оковани еден до друг.

​Темнината беше толку густа што можеше да се вкуси – топол, влажен воздух измешан со мирис на пот, сол и очај. Бродот „Непокорниот“ се нишаше во постојан, монотон ритам, како лулката на смртта.

​Амара, чие тело беше измачено од патувањето, тивко прошепоти.

​„Касим... спиеш ли?“

​Постариот Касим, врзан за неа со синџир на глуждот, одговори со сув шепот: „Само ако смртта спие, Амара. Инаку, не.“

​Амара: „Колку дена, Касим? Колку дена сме под ова дрво?“

​Касим: „Не ги бројам веќе деновите. Ги бројам ноќите. Ноќите се единствените моменти кога човекот може да биде сам со својот дух. Веројатно поминаа триесет ноќи. Можеби повеќе.“

​Амара: „Кажи ми повторно за татко ти. Како ја знаеше патеката низ пустината? Јас веќе заборавам како изгледа дрво, како звучи смеа.“

​Касим дишеше длабоко. За него, спомените беа единствената вода во оваа пустина.

​Касим: „Татко ми не гледаше во песокот, Амара. Тој го гледаше небото. Тој велеше: Пустината е како море. Најголемата опасност не е гладот, туку губењето на правецот. Ако знаеш каде е Северницата, никогаш не си изгубен.“

​Амара: „А овие белци? Што гледаат тие? Тие ја имаат Северницата, ја имаат картата. И сепак, нѐ водат кон нешто лошо. Зошто? Како е можно да немаат душа?“

​На ова прашање, Касим молчеше долго.

​Касим: „Тие имаат душа, Амара. Но, нивната душа ја врзале за синџирот на алчноста. Тие не нѐ гледаат како луѓе, туку како товар. Нивната цел не е спасение, туку златото на новата земја. Ние сме само тежина која им носи цена.“

​Амара: „Тежина... Ние сме луѓе, Касим! Јас бев невеста, ти беше мајстор, учител! Како можеме да бидеме само товар?“

​Касим: „Точно. За нив, ние сме товар. Но, нашата вистинска тежина не е на овој брод. Нашата вистинска тежина е во приказните што ги носиме. Ако ти ја заборавиш смеата, тие победиле. Ако јас заборавам како изгледа јаворовото дрво пред мојата куќа, тие добиле нов роб.“

​Касим со тешкотија го помести окованиот зглоб и ја допре нејзината рака.

​Касим: „Слушај ме, Амара. Овој брод е најголемата авантура во нашите животи. Не авантура на радост, туку авантура на издржливост. Ние не сме морнари, но ние сме патници. Ние мора да стигнеме до новиот брег со нашите души недопрени.“

​Амара: „Но, што ако таму нема надеж? Што ако има само повеќе синџири?“

​Касим повлече длабок здив.

​Касим: „Ќе има синџири. Секогаш има. Но, нашата слобода не е во тоа да немаме синџири. Нашата слобода е во тоа да знаеме дека тие не можат да ги оковаат нашите спомени. И ние мора да ги учиме нашите деца. Јас ќе те научам за Северницата, ти ќе ме научиш нова песна. Кога ќе го отворат товарот, тие ќе најдат силни раце за работа. Но, кога ќе ни ги отворат главите, ќе најдат цел еден свет што не можат да го купат.“

​Одеднаш, бродот силно се затресе, проследено со гласни извици од палубата. Звучеше како некој да паднал.

​Амара: „Што беше тоа?“

​Касим: „Не знам. Можеби нова бура. Можеби нешто друго. Но, не е важно. Ние сме тука, заедно. Затвори ги очите, Амара. Диши. И сети се на твојата мајка. Како те викаше таа?“

​Амара: „Таа ме викаше... „Ѕвездо на мојата ноќ“...“

​Касим: „Тоа е твојата Северница. Држи се за неа. Ние ќе го преживееме ова патување. Не како товар, туку како семе што е однесено во нова земја. Семето е силно. Семето се сеќава на својата земја.“

​Амара почувствува како синџирот на нејзиниот глужд малку се опушта. Тоа не беше физичко олабавување, туку ментално. Во таа страшна темнина, таа најде мала, но цврста точка на светлина – силата на споменот и пренесувањето на идентитетот.

​

​Во најголемите животни неволји, каде што физичката слобода е одземена, вистинската авантура и отпорот лежат во зачувувањето на внатрешната слобода. Вредноста на човекот не е во неговиот товар или имот, туку во неговите спомени, неговиот дух и способноста да ја пренесе културата и надежта на идните генерации. Сѐ додека се сеќаваш кој си, никој не може вистински да те зароби.

КАКО СЕ ПРАВАТ ПАРИТЕ

Read More

Анализа на Мудрост Сирахова 26:24-26

 

        Анализа на Мудрост Сирахова 26:24-26

[24] Две работи срцето мое го жалостат, а од третата гнев ме обзема: 

[25] кога војник страда од немаштија и кога разумните пренебрегнати биваат,

 [26] кога некој од праведност пак на грев се враќа; за таквиот Господ мечот го приготвил.

​Овој краток дел од три стиха ги открива трите најдлабоки извори на тага и праведен гнев за мудрецот (Сирах), а со тоа дава и јасни етички насоки за тоа што е правилно и погрешно во животот.

​Стих 26:24: „Две работи срцето мое го жалостат, а од третата гнев ме обзема:“

• ​Контекст и Функција: Овој стих служи како вовед и градација (засилување). Сирах јасно ги дели своите емоции: првите две состојби предизвикуваат тага (жалост), додека третата предизвикува гнев. Оваа градација е клучна: тагата е реакција на неправда или страдање што може да се поправи, додека гневот е резервиран за најопасниот облик на морален пад – свесно предавство на доброто.

​Прва Тага (Стих 26:25а): „кога војник страда од немаштија“

• ​Анализа: Во овој контекст, „војник“ (или „храбар човек“ во некои преводи) го симболизира оној кој служи на заедницата, ја ризикува својата сигурност или е посветен на тешка должност (без разлика дали е војник, работник или бранител).
• ​Поука: Најголемата неправда е кога оние што се жртвуваат за општото добро и кои се столбови на општеството, се оставени на цедило и страдаат од немаштија (сиромаштија, лишување). Ова е критика на општество кое не знае да се грижи и да го награди оној кој служи. Оваа ситуација предизвикува длабока тага кај мудрецот, бидејќи ја покажува неблагодарноста и дефектот на системот.
• ​Етичка Вредност: Благодарност и социјална правда.

​Втора Тага (Стих 26:25б): „и кога разумните пренебрегнати биваат“

• ​Анализа: „Разумни“ (мудрите, учените, оние со добро расудување) се оние кои би требало да го водат општеството. „Пренебрегнати биваат“ значи дека се игнорирани, занемарени, или дека нивниот совет не се бара и не се слуша.
• ​Поука: Ова е тага поради потрошениот потенцијал и недостигот на мудрост во управувањето. Кога мудрите и способните се маргинализирани, општеството страда, бидејќи е водено од неспособни или глупави. Мудрецот не тагува поради личната навреда, туку поради штетата што тоа ја нанесува на целата заедница.
• ​Етичка Вредност: Ценење на мудроста и правилна хиерархија на вредности.

​Трет Гнев (Стих 26:26): „кога некој од праведност пак на грев се враќа; за таквиот Господ мечот го приготвил.“

• ​Анализа: Ова е најострата осуда, која предизвикува праведен гнев кај Сирах и кај Бога. Не се работи за некој што никогаш не бил праведен, туку за оној што свесно се враќа на злото, иако го вкусил доброто и праведноста. Ова е намерно предавство на моралниот поредок.
• ​Поука:
  1. ​Намерно Предавство: Оваа постапка се смета за полоша од неинформиран грев, бидејќи доаѓа по просветлување и прифаќање на праведноста. Тоа е чин на духовно отпадништво.
  2. ​Божја Казна: За таквиот, Сирах користи драматичен јазик: „Господ мечот го приготвил.“ Мечот во библискиот контекст е симбол на Божјата правда и конечната, неизбежна казна. За разлика од првите две неправди кои се социјални проблеми кои предизвикуваат човечка тага, оваа трета неправда е директен духовен престап кој бара божествена интервенција.
• ​Етичка Вредност: Постојаност во доблеста (истрајност) и стравот од Бога.

​Заклучок и Поука

​Текстот јасно ги дефинира трите основни морални и социјални престапи кои го нарушуваат хармоничниот поредок:

1. ​Неблагодарност кон бранителите (социјална неправда).
2. ​Игнорирање на мудрите (социјална глупост).
3. ​Свесно враќање на злото (духовно отпадништво).

​Со оваа градација, Сирах нѐ учи дека иако социјалните неправди се тажни, најдлабокиот морален прекршок е предавството на сопствената морална свест и намерното одвраќање од патот на праведноста.

Read More

Чизмите на продавачот на весници

 

Чизмите на продавачот на весници

​Едно студено, зимско утро, еден успешен бизнисмен, облечен во скап капут, застанал пред киоскот за да купи весник. Било многу ладно, а тој брзал за да влезе во своето топло возило.

​Пред киоскот, во близина, стоел младиот продавач на весници, кој и покрај мразот, вредно ја извршувал својата работа. Бизнисменот забележал дека момчето е многу слабо облечено, а на нозете носело искинати, стари патики.

​Бизнисменот, сочувствувајќи, се намуртил и рекол:

– Момче, не ти е ли ладно? Зошто не носиш зимски чизми?

– Немам пари за чизми, господине – одговорило тивко момчето, дувајќи во своите црвени раце за да ги стопли.

– Што ти е тебе, па не се грижиш за себе?! – се налутил бизнисменот, повеќе на светот отколку на момчето. – Парите треба да ги штедиш за да си купиш најпрво топла облека и обувки! Не можеш да стоиш на мраз со тие партали!

​Младиот продавач го погледнал бизнисменот со чудна, но мирна насмевка.

​– Господине, не грижете се. Мајка ми секогаш велеше: „Не може секој да има топли чизми, но секој може да носи добро срце.“

​Бизнисменот наеднаш се почувствувал како да го удрил студен бран. Сфатил дека во неговата лутина и осуда, целосно ја пропуштил суштината. Неговите скапи чизми не го правеле ни малку потопол од момчето, чиј дух бил непоколеблив.

​Без збор, бизнисменот зел неколку банкноти, повеќе од доволно за еден пар квалитетни чизми, и му ги дал на момчето, а потоа се свртел и си заминал.

​Следниот ден, тој се вратил. Момчето го препознало и се насмевнало. На нозете носело нови, топли чизми.

​– Ти купив чизми, момче – рекол бизнисменот.

– Да, купив. Топли се, многу ви благодарам.

– А што направи со остатокот од парите? – прашал бизнисменот.

– Ги поделив со уличните продавачи кои се постари од мене и кои немаат ни за весници, ни за патики, господине. Бидејќи, како што реков, иако сега имам топли чизми, не сакам да го изгубам топлото срце.

​Од тој ден, бизнисменот повеќе не се фокусирал само на материјалниот недостаток на другите, туку на богатството на нивниот дух. И секогаш кога му било ладно, се сеќавал на момчето и се прашувал: Дали моите чизми се топли како моето срце?

​Поука: Вистинското богатство не лежи во она што го поседуваме, туку во нашата способност да покажеме сочувство и да ја зачуваме хуманоста, дури и кога ние самите сме во тешка состојба. Не судете го сиромашниот по неговите партали, туку по великодушноста на неговата душа.

Read More

Тајната на „Седумте Кадрави Јазли“

 

Тајната на „Седумте Кадрави Јазли“

​Во 18 век, кога се вели дека морските карти биле половина вистина, половина легенда, пловеше мала англиска фрегата наречена „Интрапид“ (Бестрашен). Таа носеше скапоцена пратка – бакар и злато – од карипските острови кон Лондон.

​Главен лик на бродот беше Вилијам Џенкинс, првиот офицер. Вилијам беше човек од системот: интелигентен, методичен и веруваше само во она што може да се измери и запише. Немаше трпение за суеверијата и старите приказни на морнарите.

​На бродот патуваше и стариот готвач, Џејк, кој беше полуслеп, но со ум полн со илјадници поморски преданија. Џејк постојано ги предупредуваше сите за „Стариот Злобен Ветер“ – морска легенда за ветар кој ги краде звуците и носи лоша среќа. Вилијам секогаш го исмејуваше.

​Една недела по испловувањето, „Интрапид“ навлезе во зона на целосно безветрие, во најдалечниот дел на Атлантикот. Тоа беше Мртва Зона, каде што сонцето печеше безмилосно, а морето беше стаклено мирно.

​Но, набрзо се случи нешто многу чудно: бродот стана тивок.

​Не само што немаше ветер, туку исчезнаа сите звуци:

• ​Јажињата не чкрипеа.
• ​Брановите не плескаа на трупот.
• ​Најстрашно, не можеа да го слушнат чкрипењето на кормилото, што беше клучно за одржување на правецот.

​Настанала паника. Екипажот не можел да комуницира ефикасно. Морале да си даваат команди со гестови, што довело до грешки. Вилијам се обидел да ја искористи својата научна логика, но неговите пресметки биле бескорисни без ехото, без звукот на водата.

​По три дена на мачење и нервоза, Капетанот го повика Вилијам.

​„Вилијам, моите луѓе се плашат дека сме навлегле во зоната на Стариот Злобен Ветер. Немаме време за наука. Обрати се на Џејк.“

​Вилијам, со горчина, го пронајде стариот готвач.

​„Џејк“, рече Вилијам. „Што е ова? Зошто нема звук? Како да го поминеме ова?“

​Џејк, со полуслепите очи, се насмевна и рече: „Сине, тоа не е обично безветрие. Тоа е џеб од страв што го јаде звукот. Твоите бројки нема да ти помогнат. Тука треба вера и ритуал.“

​Џејк му ја раскажа легендата: За да се помине овој џеб, мора да се жртвува нешто што има вистинска вредност и да се врати една стара вештина.

​„Мора да го вратиш звукот со помош на Седумте Кадрави Јазли“, рече Џејк. „Тоа е древен начин за врзување на едрата кога сѐ е тивко. Кога ќе ги врзеш сите седум јазли со вера, се вели дека првиот звук што ќе го направиш ќе го скрши проклетството и ќе ја врати бучавата на морето.“

​Вилијам се двоумеше. Како може еден јазол да врати звук? Тоа беше чиста глупост. Но, немаа друга надеж.

​Тој ја прифати задачата. Часови наназад, Џејк му објаснуваше за јазлите – секој од нив имаше посебна намена и се врзуваше со посебна песна. Вилијам, кој го презираше ритуалот, морал да го прифати и да го научи рачно, а не само со логика.

​Конечно, под безмилосното сонце, Вилијам го заврши последниот, најкомплициран, јазол. Бродот сѐ уште беше нем.

​Џејк му рече: „Сега, Вилијам. Направи го првиот звук. Не со заповед. Со вистинска емоција“.

​Вилијам, исцрпен, исплашен и понизен, знаеше дека не може да извика заповед. Наместо тоа, тој застана на палубата, ја подигна главата кон небото и со сиот глас што го имаше, извика едно старо поморско проклетство, што го научил уште како чирак, полно со фрустрација и страст.

​Во моментот кога неговиот глас се проби низ воздухот, се случи чудо.

​Одеднаш, сѐ се врати:

• ​Треперењето на трупот.
• ​Плескањето на водата.
• ​Чкрипењето на јажињата!

​И што е најважно, ветрот се врати, иако само мал.

​Вилијам застана, запрепастен. Неговата научна логика не можеше да го објасни тоа, но фактот беше: стариот морски ритуал го спаси бродот.

​Екипажот избувна во радост, а „Интрапид“ продолжи да плови. Вилијам отиде кај Џејк.

​„Како? Како се случи тоа?“, праша Вилијам.

​Џејк одговори: „Вистинската авантура, сине, не е само во картите, туку во она што не е нацртано – во веродостојноста. Твоите јазли беа добри, но проклетството беше твојот прв искрен звук што не беше пресметан. Понекогаш, најлогичното решение е да се прифати она што изгледа нелогично и да се користи знаењето на оние кои ги познаваат невидливите струи на светот.“

​

​Во животот, како и на море, преголемата доверба во логиката и науката може да нѐ ослепи за другите видови на знаење. Понекогаш, интуицијата, искуството и дури и старите преданија ја нудат единствената можна мапа. Вистинскиот водач знае кога да го остави секстантот и да ги слуша легендите.

ВРЗУВАЊЕ ЈАЗЛИ И КАРПЕСТА БРЕЗА

Read More

Гласoт на Сирма и мариовскиот јавор

 

Гласoт на Сирма и мариовскиот јавор

​Во 18 век, кога земјата под планините на Мариово тежеше под јаремот на Отоманската Империја, живееше едно девојче по име Сирма. Нејзиниот татко, Стојан, бил селски војвода, но и тој не можел да ја заштити својата чест и имотот од алчноста на локалниот бег.

​Сирма растеше со машко воспитување, учејќи да јава, да ракува со оружје и, што е најважно, да ја сака слободата повеќе од сѐ.

​Кога нејзиниот татко почина, на семејството му се закануваше пропаст. Бегот ги притискаше да го предадат имотот. Селаните беа исплашени и немоќни.

​Еден ден, Сирма донесе одлука која ќе ја промени нејзината судбина и судбината на Мариово. Таа ја исече својата долга коса, се облече во машка облека, го зеде револверот на татко ѝ и замина во планината. Таа стана Сирма Војвода.

​Набрзо, околу неа се собра мал одред јунаци. Тие беа силни, но недисциплинирани. Секој сакаше да биде прв, секој сакаше да покаже дека е најголем јунак.

​Една ноќ, одредот се собра под еден голем, стар мариовски јавор, кој стоеше на карпест превој.

​„Слушајте, браќа“, им рече Сирма, со глас кој беше тивок, но цврст. „Дојдовме овде за да го браниме народот. Но, ако секој од вас влече на своја страна, ние ќе бидеме како скршена метла.“

​Тогаш, најсилниот арамија во дружината, еден огромен човек по име Божин, се потсмевна.

„А, ти ќе нѐ учиш, војводо? Ние знаеме да се бориме! Кој е посилен, тој води!“

​Сирма не се налути. Таа пријде до јаворот и покажа на гранките.

​„Погледнете го ова дрво“, рече таа. „Тоа стои цврсто на оваа карпа. Дали јаворот би можел да преживее, ако секоја негова гранка одлучи да расте како што ѝ одговара, без да се грижи за коренот и другите гранки?“

​„Се разбира дека не!“, одговорија некои.

​„Тогаш, зошто вие, кои сте најдобри јунаци во Македонија, се однесувате како да сте сами?“, праша Сирма. „Вистинскиот јунак не е тој што е најсилен, туку тој што најдобро знае да се покори на заедничката цел.“

​За да им ја докаже поуката, Сирма им даде задача.

„Утрешниот напад нема да го водам јас. Ќе го води најслабиот од нас – малиот, куц овчар Ристе, кој го чува нашиот логор.“

​Сите се насмеаа. Божин збесна. „Тоа е лудост! Ние сме војводи, а тој е само овчар! Ќе пропаднеме!“

​„Ако пропаднеме, тоа ќе биде затоа што не можете да го следите оној кој е назначен за водач, а не затоа што Ристе е слаб“, одговори Сирма.

​Следното утро, Сирма им нареди на сите да го следат планот на Ристе, без прашања. Ристе, иако слаб, беше неверојатно вешт во читањето на теренот. Тој знаеше каде се наоѓаат скриените патеки и најдоброто место за заседа.

​Нападот беше успешен. Ристе, со помош на знаењето што го имаше за својот крај, ги одведе низ скриен премин, што им овозможи да го изненадат непријателот и да се извлечат без жртви. Божин и останатите мораа да работат заедно, да го слушаат Ристе и да се покоруваат на неговиот план, користејќи ја својата сила за да ја поддржат мудроста на слабиот.

​Кога се вратија победоносно под јаворот, Божин со наведната глава ѝ пријде на Сирма.

​„Војводо“, рече тој. „Јас сум силен, но само кога ја следам твојата волја. Ристе нѐ спаси, не со својата снага, туку со своето познавање на Мариово. Сега сфаќам – вистинскиот водач не мора да биде најсилниот, туку оној што знае како да ја употреби силата на сите други.“

​Сирма се насмевна. „Вистинското водство не е во командата, туку во довербата и одговорноста. Секој од вас е силен, но кога работиме заедно, ние сме како гранките на јаворот – силни и непоколебливи, иако секоја гранка изгледа поинаку.“

​Од тој ден, Сирма Војвода владееше со Мариово, не со страв, туку со единство. Секој во одредот ја знаеше својата вредност и значењето на заедничката цел.

​Поука:

​Вистинското водство не се состои во тоа да се биде најсилен или најгласен, туку во способноста да се препознаат и искористат уникатните таленти на секој член на групата. Единството и дисциплината во служба на заедничката цел се посилни од секоја поединечна сила.

секој ден makgrom.com за вас!

Read More

Врзување јазли и карпестата бреза

 

Врзување јазли и карпестата бреза

​Во 18 век, на Атлантскиот Океан, пловеше италијанската нао (голем трговски брод) „Ла Феде“ (Верата). Бродот пловеше од Неапол, носејќи текстил, вино и сите надежи на своите патници, кон далечните пристаништа на Новиот Континент.

​Меѓу екипажот, кој во најголем дел беше италијански, се најдоа и двајца необични патници: Петар и Јован, двајца другари од Македонија, кои побегнаа од угнетувањето на Отоманската Империја, стигнаа до италијанските пристаништа и се „шверцуваа“ на бродот, ветувајќи дека ќе работат за својот превоз.

Петар беше голем, силен човек, познат по својата практичност и вештина со рацете. Тој веруваше дека само физичката сила и работата го движат светот.

​Јован беше помал, помирен и сонувач. Иако неговата физичка сила не беше голема, тој беше набљудувач. Тој внимателно ги слушаше приказните на старите морнари, ги гледаше ѕвездите и ги учеше имињата на јазлите, иако тие му се смееја.

​На бродот владееше тензија. Морнарите не ги сакаа „туѓинците“ кои не го знаеја морето.

​„Што ни е користа од овие селани?“, се жалеше првиот офицер. „Не знаат да врзат ни обичен јазол!“

​Петар секогаш одговараше со гордост: „Ние не знаеме морски јазли, но знаеме да обработуваме земја и да градиме куќи! Ние сме силни!“

​Јован, пак, секој ден поминуваше со стариот чичко Џузепе, кој беше мајстор за едра и јажиња. „Не ми треба да бидам најсилен, но сакам да знам“, си велеше тој. И така, Јован научи за јазлите, за тоа како ветрот ги „црта“ своите пораки на водата, и како се чита времето од облаците.

​Една ноќ, во средината на Атлантикот, се случи нешто страшно. Бродот навлезе во тивка, но подмолна бура, која донесе неочекуван налет на ветер. Главниот јарбол, веќе оштетен од претходно патување, со страшен крст се скрши и падна, влечејќи со себе едра и јажиња во океанот.

​Настана паника. Сите беа преплашени и не знаеја што да прават во темницата.

​Капетанот извика: „Мораме да го обезбедиме јарболот! Мораме да го врземе скршениот дел за да можеме да поставиме импровизирано едро! Потребни ни се најцврсти јазли! Брзо, морнари!“

​Морнарите, навикнати на рутина, почнаа да врзуваат, но во паниката, нивните јазли беа лоши. Јазлите се лизгаа и попуштаа под тежината на искршеното дрво, а бродот беше во опасност да се преврти.

​Тогаш, тивкиот Јован излезе на палубата.

​„Не така!“, извика тој, надгласувајќи ја бучавата. „Треба ни е Јазолот на Осудените (невообичаен, но исклучително цврст јазол за привремено носење тежина) и карпестата бреза за да го прицврстиме искршениот дел!“

​Никој не го разбра. Само старецот Џузепе се насмевна и кимна.

​Јован ги презеде јажињата и, со прецизност што ги изненади сите, почна да ги врзува јазлите, користејќи ја техниката што ја научил од Џузепе. Секој јазол беше цврст и сигурен.

​Но, за да го прицврстат најтешкиот дел од искршениот јарбол, беше потребна огромна сила. Јован ја направи правилната, цврста основа.

​„Петар!“, викна Јован. „Сега ни треба твојата сила! Држи го јажето цврсто како да држиш карпа! Ако попуштиш, пропаѓаме!“

​Петар, кој до тогаш се чувствуваше бескорисно, ја зграпчи таа „карпеста бреза“ што му ја подготви Јован. Тој ја искористи целата своја селска, чиста сила, научена од вековната борба со земјата и дрвото. Под неговата сила, јажето се затегна и конечно го обезбеди јарболот.

​Заедно, со знаењето на Јован и силата на Петар, тие успеаја да го стабилизираат бродот.

​Утрото, кога опасноста помина, Капетанот го повика Јован.

​„Ти, младичу, ја спаси Ла Феде! Но, од каде ти беше таа вештина?“, праша Капетанот.

​Јован одговори: „Капетане, Петар и јас бегавме од земја каде што не ги ценеа знаењето и вештината, туку само послушноста и силата. Јас учев, не за да станам морнар, туку за да разберам. Петар беше силен, но му требаше моето знаење за да ја насочи таа сила. На крајот, и двајцата сфативме дека силата без знаење е слепа, а знаењето без сила е слабо.“

​Капетанот кимна со главата. Тој им понуди на двајцата Македонци да станат постојани членови на екипажот, но не само како работници, туку како мајстори – Петар за физичка работа и одржување на дрвените делови, а Јован за јажињата и навигацијата.

​Поука:

​Вистинскиот успех се постигнува кога силата се спојува со мудроста. Не потценувајте ниту еден вид на знаење или вештина, бидејќи секој има своја улога. Најголемата моќ лежи во соработката и во препознавањето на сопствените и туѓите таленти.

ТАЈНАТА НА "СЕДУМТЕ КАДРАВИ ЈАЗЛИ"

Read More

Вистинската мудрост не лежи само во теоретското знаење стекнато од книгите или во слепото следење на правилата. Највредното знаење е она што е поткрепено со искуство, интуиција и можност да се користат сите сетила. Бројките се важни, но „црвената тиња“ и „мирисот на пепел“ на искуството честопати се единствените работи кои можат да те спасат од неволја.

 

Шпанската галеона „Ел Сорте“ (Среќа) пловеше по Средоземното Море во 17 век, натоварена со драгоцени зачини, ориентални свила и скапоцени камења – плод на трговијата со Левантот.

​На бродот служеше Раул, помошник на богатиот трговец и сопственик на стоката, Дон Фернандо. Раул беше млад, учен и дрзок. За разлика од грубите морнари, тој знаеше да чита и пишува, да води сметки и, што е најважно, имаше карта која Дон Фернандо ја чуваше како зеница во окото.

​Раул беше убеден дека знаењето стекнато од книгите е супериорно во однос на „примитивното“ искуство на морнарите.

​„Овие луѓе не знаат ништо“, си мислеше Раул, додека гледаше како стариот Капетан Мартинез, со изгорено лице и раце полни со лузни, го гледа небото. „Јас ја имам картата, јас ги знам броевите. Јас сум клучот на овој брод.“

Еден ден, додека пловеа во близина на брегот на Сицилија, дојде до силна бура, типична за Медитеранот. „Ел Сорте“ се тресеше како школка. Громови удираа, а брановите беа високи како ридови.

​Во екот на хаосот, еден голем бран ја погоди капетанската кабина. Иако Раул успеа да ја спаси скапоцената стока, големата вода го исфрли капетанскиот компас, кој беше стар, но исклучително прецизен. Компасет се скрши на парчиња.

​Кога бурата стивна, Мартинез, блед, но смирен, го погледна скршениот компас. „Без него сме слепи“, промрморе. „Маглата е премногу густа за да ја видиме ѕвездата Северница, а ова не е океан – струите и островите се премногу опасни.“

​Дон Фернандо, кој го ценеше само она што е запишано, го плесна Раул по рамото. „Не грижи се, Раул! Ти ја имаш нашата карта. Таа е прецизна! Кажи му на капетанот каде да одиме!“

​Раул, со чувство на триумф, ја отвори картата и го зеде секстантот. Пресмета сѐ прецизно, според бројките. „Капетане“, изјави тој со цврст глас, „треба да пловиме југо-југоисток под агол од 140^{\circ} за да стигнеме до пристаништето во Месина.“

​Мартинез, и покрај неговото искуство, немаше друг избор освен да го послуша сопственикот. Бродот го смени правецот.

​По неколку часа пловење низ густата магла, Раул почна да се нервира. Маглата беше толку густа што не се гледаше ниту лакот на бродот. Според неговите пресметки, веќе требаше да бидат на чисто.

​Одеднаш, Капетан Мартинез застана на палубата, со затворени очи и длабоко дишеше.

​„Капетане, што правите? Брзајте!“, викна Раул.

​Мартинез не го слушаше. Тој го подигна лицето кон небото, иако ништо не се гледаше. Потоа, ја зеде мерната прачка за длабочина и ја спушти во водата. Ја повлече назад и ја погледна тињата на нејзиниот врв.

​„Раул“, рече Мартинез, со мирен глас. „Твоите пресметки се точни на хартија, но не ја зедоа предвид струјата што нѐ повлече ноќеска. Ние сме на погрешен пат.“

​„Како знаете?! Јас пресметав сѐ!“, се побуни Раул.

​„Пресметавте сѐ, освен морето, младичу“, одговори Мартинез, покажувајќи на прачката. „Оваа тиња е црвена. Црвената тиња ја има само на дното во близина на Етна. Истовремено, слушам и мал, суптилен мирис на пепел во воздухот. Наместо да пловиме кон Месина, пловиме право кон теснецот што води до Стромболи – активен вулкан. Тоа ќе нѐ уништи!“

​Мартинез брзо издаде нова наредба: „Целосно свртување! Насока север-северозапад! Брзо, момци!“

​Раул се спротивстави, но Дон Фернандо, кој го почувствува стравот и мирисот на пепел, му нареди на Раул да молчи.

​Тие пловеа цела ноќ, а наутро, кога маглата се крена, пред нив се појави чистата сицилијанска плажа. Во далечината, во спротивната насока, можеше да се види само црната, заканувачка силуета на Стромболи.

​Големата, прецизна карта на Раул воопшто не ги предвиде црвената тиња или мирисот на вулканот.

​Дон Фернандо, иако бесен што за малку ќе го изгубеше бродот, му пристапи на Раул: „Раул, твоите бројки се како пари. Тие се точни, но можат да вредат само ако ги искористиш на вистинско место. Капетанот ја спаси нашата стока. Не со книга, туку со сетилата што ги изострил триесет години на ова море.“

​Раул го погледна стариот Капетан Мартинез, кој тивко ја чистеше палубата. Тој сфати дека вистинската авантура не е во прецизноста на картата, туку во длабокото разбирање на светот што те опкружува.

Вистинската мудрост не лежи само во теоретското знаење стекнато од книгите или во слепото следење на правилата. Највредното знаење е она што е поткрепено со искуство, интуиција и можност да се користат сите сетила. Бројките се важни, но „црвената тиња“ и „мирисот на пепел“ на искуството честопати се единствените работи кои можат да те спасат од неволја.

⚔️ Сподели ја оваа објава:

Facebook | Twitter | Telegram | Копирај линк

© Mak Grom — Духот на Македонија

Read More

Пчелата и пајажината

 Пчелата и пајажината

​Во една голема, стара градина, живееше една многу млада пчела по име Зуица. Зуица беше полна со енергија и желба веднаш да постигне големи нешта.
​„Немам време да чекам!“, честопати велеше таа, прелетувајќи од цвет на цвет побрзо од која било друга пчела.

​Еден ден, Зуица забележа една голема, блескава пајажина исплетена помеѓу две грмушки. Во центарот на пајажината седеше еден голем, стар пајак по име Влакно. Пајажината беше вистинско уметничко дело – прецизно сплетена, со илјадници ситни нишки кои трепереа на утринското сонце.
​Зуица, која вечно брзаше, не можеше да разбере зошто Влакно е толку спор и методичен во својата работа.
​„Еј, Влакно! Што правиш толку долго?“, извика Зуица, летајќи брзо пред пајажината. „Помина цел ден, а ти си направил само дел од тоа! Јас за тоа време можам да соберам полен од стотици цвеќиња!“
​Влакно, без да престане со плетењето, тивко одговори: „Зуице, јас не градам брза структура. Јас градам постојана стапица. Секоја нишка мора да биде силна, секој јазол цврст. Брзината може да ти донесе многу, но само за кратко време.“
​Зуица се изнасмеа и одлета, мислејќи дека стариот пајак е само мрзлив. Таа продолжи да брза, собирајќи многу нектар, но нектар измешан со вода и песок поради брзината, и не многу квалитетен.
​По неколку дена, почна силен дожд. Небото се отвори, и сите пчели побрзаа да се засолнат.
​Кога дождот престана, Зуица излезе да провери што се случило.
​Најпрво, погледна на местата каде што другите пчели, кои исто така брзаа, ги направиле своите нови, брзи и набрзина изградени резервоари за нектар. Тие не беа добро затворени, па дождот го измил поголемиот дел од нивната работа. Тие мораа да почнат од почеток.
​Потоа, Зуица одлета до местото на Влакно. Неговата пајажина беше малку влажна, но беше недопрена. Ниту една нишка не беше скината, ниту еден јазол не попуштил.

​Зуица прилета поблиску до Влакно, кој сега сушеше една мува што ја фатил токму пред почетокот на дождот.
​„Како... како твојата пајажина издржа?“, праша Зуица, сега со многу тивок глас.
​Влакно го погледна младото пчелче со мудар поглед.
​„Зуице, кога градев, не мислев само на денес, туку и на утре. Секоја нишка што ја сплетов бараше трпение, но токму тоа трпение ја направи силна. Брзо завршената работа може да ти донесе инстантна награда, но само прецизноста и трпението носат траен успех кој може да ги издржи сите бури.“
​Зуица сфати дека нејзината желба за брз успех ја тера да го занемари квалитетот и постојаноста. Од тој ден, Зуица продолжи да работи со енергија, но научи да забави, да биде потрпелива и да се посвети на деталите.


​Поука:
​Вистинскиот успех не се мери со брзината со која се движиме, туку со силата и трајноста на она што го градиме. Трпението, внимателното планирање и посветеноста на квалитетот се многу поважни од брзото постигнување на целта. Она што е градено со трпение, може да издржи многу повеќе.

⚔️ Сподели ја оваа објава:

Facebook | Twitter | Telegram | Копирај линк

© Mak Grom — Духот на Македонија

9

Read More

Херојот без Наметка и Пожарот во Автобусот

 

Херојот без Наметка и Пожарот во Автобусот

​Тестот на Едно Обично Попладне

​Ова не е приказна за спасување во војна или природна катастрофа, туку за вистински, секојдневен тест на човечкиот карактер. Оваа случка се одвиваше во автобус на релација Скопје - Тетово (или сличен меѓуградски правец) во средината на летото, кога патиштата беа преполни.

​Огнот кај Задниот Мотор

​Беше топло, автобусот беше полн со патници, вклучувајќи многу деца и постари лица. На отворен пат, одеднаш, од задниот дел на автобусот (каде што е моторот), почна да се шири чад, проследен со мирис на горење и ситна паника. За неколку секунди, мал пламен веќе беше видлив.

​Возачот веднаш застана на страна, но хаосот започна:

• ​Луѓето од задниот дел почнаа да викаат.
• ​Многумина беа блокирани од гужвата на предната врата.
• ​Некои се смрзнаа од страв, не знаејќи што да направат.
  
  
  
  
• 
• 
  

​ Младиот Човек во Бела Кошула

​Во тој момент, од средината на автобусот, се појави млад човек, кој беше облечен во бела, чиста кошула. Тој не чекаше инструкции.

1. ​Без да размисли, тој веднаш почна да им вика на луѓето што да прават: „Прво деца, потоа постари, излегувајте преку средната врата!“ Неговиот глас беше гласен и јасен, прекинувајќи го хаосот со јасен план.
2. ​Додека другите панично излегуваа, тој отиде директно до возачот, го зеде малиот противпожарен апарат и, наместо да го употреби од надвор, се осмели да го отвори задниот капак (каде што пламенот беше најсилен).
3. ​Додека го прскаше огнот, забележа една баба која била преплашена и останала сама на последното седиште. Тој го фрли апаратот, се врати, ја зеде жената во прегратка и ја изнесе надвор, додека пламенот се ширеше.

​

​Кога огнот беше делумно локализиран, а сите беа безбедни надвор, луѓето почнаа да му аплаудираат и да му заблагодаруваат.

​Но, младиот човек, чија бела кошула сега беше црна од саѓи и испокината, само им се насмевна, кимна со главата и тивко се оддалечи од групата.

​Една жена го праша: „Чекај, како се викаш? 

​Тој само префрли преку рамо: „Не е важно. Важно е дека сите сте добро.“ И продолжи да пешачи по патот, додека не исчезна.

​

• ​ Херојот не носел наметка, туку обична бела кошула. Тој не зборуваше, туку дејствуваше во моментот на најголем ризик.
• ​Најголемата моќ не е во физичката сила, туку во способноста да го прекинеш хаосот со јасен глас и да им дадеш на луѓето насока кога се изгубени.
• ​Неговото најголемо херојство беше тоа што не бараше признание. Вистинскиот херој ја извршува задачата и исчезнува, оставајќи ги зад себе само спасените животи.

​Бидете тој што ќе ја смени насоката на хаосот денес. Тоа е најважниот облик на храброст што ви треба.

⚔️ Сподели ја оваа објава:

Facebook | Twitter | Telegram | Копирај линк

© Mak Grom — Духот на Македонија

Read More