Актуелните истражувања на Свитоците од Мртво Море се фокусираат на две главни технолошки насоки: ДНК тестирање и напредно скенирање/анализа (вклучувајќи и вештачка интелигенција).
ДНК Тестирање на Свитоците
Најзначајниот напредок е постигнат преку анализа на античка ДНК извлечена од животинските кожи (пергаментот) на кои се напишани свитоците.
- Потекло на материјалот: Истражувачите успеале да утврдат од кои животни потекнуваат кожите (најчесто овча кожа, но пронајдени се и фрагменти од говедска кожа).
- Составување на фрагменти: ДНК-анализата овозможува попрецизно составување на илјадниците фрагменти, бидејќи фрагментите од исто животно или од животни со блиска генетска врска веројатно припаѓаат на истиот ракопис.
- Заклучоци за потеклото: Откритието на говедска кожа е клучно, бидејќи одгледувањето говеда било многу тешко во сувата клима на Кумран, што силно сугерира дека тие свитоци потекуваат од друго место (веројатно Ерусалим) и биле донесени во пештерите.
- Репрезентативност: Ова откритие ја поддржува тезата дека Свитоците од Мртво Море не ја претставуваат само локалната секта од Кумран, туку поголем дел од тогашниот Јудаизам.
- Различни верзии: ДНК-анализата открила дека два текстуално различни примероци од Книгата на Еремија биле направени од говедска кожа, што покажува дека различни верзии на библиските текстови биле во оптек во тоа време.
- Заштита од фалсификати: Техниката може да се користи и за идентификување на фалсификати со споредување на ДНК-профилот.
Напредно Скенирање и В.И.
Современата технологија за слики и анализа на податоци се користи за да се прочитаат оштетените и нечитливи текстови, како и за попрецизно датирање:
- Компјутерска Томографија (СТ) Скенирање: Се користи за визуелизирање на мастилото во изгорени или цврсто свиткани свитоци (како свитокот Ен Геди) без нивно отворање.
-
Вештачка Интелигенција (В.И.): Развиени се модели (на пр. „Енох“) кои комбинираат:
- Радиојаглеродно датирање (C-14): Се врши на третирани примероци за да се отстрани контаминацијата и да се добие попрецизно датирање.
- Палеографска анализа: В.И. ја анализира формата на буквите (ракописот) на дигитализираните слики.
- Резултати од В.И.: Оваа комбинирана метода овозможила револуционерно преиспитување на датирањето, сугерирајќи дека некои свитоци се постари отколку што претходно се мислеше (Херодијанското и Хасмонејското писмо се појавиле порано).
Најновите истражувања користат високотехнолошки методи како ДНК секвенционирање и вештачка интелигенција за да се надминат ограничувањата на традиционалната археологија, овозможувајќи:
- Поточно составување на фрагментите.
- Нови сознанија за потеклото на свитоците и заедницата што ги пишувала.
- Попрецизно датирање на ракописите.
Православната Библија (особено Стариот Завет) главно се заснова на два древни текста:
* Масоретскиот Текст (МТ): Најголемиот дел од Библијата, стандардизиран од еврејски учители векови подоцна (околу 9-10 век н.е.).
* Септуагинтата (LXX): Грчкиот превод од 3. век п.н.е., кој го користеле раните христијани и е основа за многу книги во Православниот канон (особено девтероканонските книги).
Свитоците од Мртво Море (СММ) се околу 1000 години постари од Масоретскиот текст и се најстарите хебрејски библиски ракописи.
1. Заклучок за стабилноста (Сличност)
Свитоците потврдуваат дека текстот е крајно точен и грижливо пренесуван:
* Исаија: Целиот Свиток на Исаија од Кумран (најдобро зачуваниот) е речиси идентичен со верзијата што ја имаме денес во Масоретскиот текст. Повеќето разлики се во правописот и граматиката, а не во суштината.
* Фундаментална согласност: СММ покажаа дека, и покрај илјада години препишување, централната содржина на Светото Писмо не претрпела фундаментални промени.
2. Заклучок за различноста (Варијации)
Свитоците откриваат дека во тоа време постоеле повеќе „верзии“ на Библијата.
| Текстуални традиции | СММ содржат ракописи кои припаѓаат на различни традиции, што не им било познато на научниците претходно: | Некои свитоци се поблиски до Масоретскиот Текст (околу 60%). Други се поблиски до Септуагинтата, покажувајќи дека е превод на друг хебрејски текст, а не грешка на преведувачот (околу 5%). |
| Големи разлики | Кај некои книги има значителни варијации во редоследот и должината на текстот. | Книгата Еремија: Свитоците содржат пократки верзии, слични на Септуагинтата. Прва книга Самоилова: Има додадени стихови и пасуси кои даваат повеќе детали, а кои денес ги нема во стандардниот Масоретски текст. |
| Јазик и правопис | Најчести разлики се во правописот (многу подолг и поцелосен правопис во СММ) и мали варијации во изборот на зборови. | Во Псалмот 145, Масоретскиот текст нема еден стих (започнува со буквата Нун). Овој стих постои во свитоците од Мртво Море и во Септуагинтата. |
Резиме на споредбата:
Разликата со денешната Православна Библија (која користи МТ и LXX) не е во Доктрината или Основната Теологија, туку во Текстуалните детали:
* Големо значење: Свитоците му помагаат на современиот научник да утврди кој текст е најверојатно оригиналниот на одредено место, споредувајќи ги варијациите помеѓу МТ и Септуагинтата.
* Практична разлика: Ако читате Библија од СММ и денешна Библија рамо до рамо, 99% од времето ќе читате иста приказна, но ќе забележите мал број на исчезнати или додадени стихови/фрази и многу разлики во правописот.
За да ги наведеме автентичните текстови од Свитоците од Мртво Море (СММ) и да ги споредиме со современите библиски изданија, ќе се фокусираме на неколку клучни примери кои имаат најголемо влијание врз библиската наука.
СММ не само што содржат речиси целосно копии на секоја книга од Стариот Завет (освен Естира), туку и уникатни небиблиски текстови.
Автентични Библиски Текстови
Ова се најважните примери каде СММ нудат алтернативни или дополнителни текстови во споредба со Масоретскиот Текст (МТ), кој е основа за повеќето современи преводи на Стариот Завет.
| Исаија | 1QIsaa (Големиот свиток на Исаија) | Многу малку разлики во суштината. Најчести разлики се во правописот и граматиката. | Покажува неверојатна стабилност на текстот на Исаија во текот на 1000 години, од 2. век п.н.е. до 10. век н.е. |
| Еремија | 4QJerb | Пократок е за околу 1/8 од текстот во МТ. | Овој пократок текст се совпаѓа со верзијата која се наоѓа во Септуагинтата (стариот грчки превод), докажувајќи дека Септуагинтата не е грешка, туку превод на друг хебрејски оригинал. |
| 1. и 2. Самоилова | 4QSama | Додадени пасуси (експлицитни вметнувања) и повеќе детали во одредени делови. | Содржи пасус кој го опишува победоносното борење на Давид со Голијат, кој недостасува во МТ, но е зачуван во Септуагинтата. Помага да се пополни празнина во приказната. |
| Псалми | 11QPs a (Големиот свиток на Псалми) | Различен редослед на псалмите. Содржи псалми кои ги нема во современиот канон (на пр., Псалм 151). | Докажува дека канонот на Псалмите не бил фиксен и стандардизиран во 1. век п.н.е. |
Автентични Небиблиски Текстови
СММ, исто така, содржат текстови кои не се дел од современата Библија, но се сметаат за автентични религиозни документи од тоа време.
| Правилото на Заедницата (1QS) | Ги опишува правилата, ритуалите и организацијата на сектата која живеела во Кумран (најверојатно Есените). | Дава директен увид во животот на една еврејска секта од пред 2000 години, нивната хиерархија, чистење и учење. |
| Воениот Свиток (1QM) | Есхатолошка визија за крајната војна помеѓу „Синовите на Светлината“ (Кумранската заедница) и „Синовите на Темнината“ (Римјаните и другите непријатели). | Одразува силна апокалиптична и милитаристичка надеж во заедницата Кумран. |
| Коментари на Авакум (1QpHab) | Коментар (т.н. Пешер) кој го толкува пророштвото на Авакум. | Толкувањето ги применува пророштвата на современите настани и личности од тоа време, вклучувајќи го и „Учителот на праведноста“ и „Злобниот Свештеник“. |
| Апокриф на Генезата (1QGen Ap) | Парафраза на Книгата Битие (Генеза) со дополнителни приказни и детали за Авраам, Сара и други. | Напишан е на арамејски јазик. Обезбедува поширок контекст за познатите библиски приказни, покажувајќи како тие се прераскажувале и развивале надвор од стандардниот текст. |
Овие споредби покажуваат дека во периодот од 3. век п.н.е. до 1. век н.е., не постоел еден, единствен, унифициран библиски текст. Наместо тоа, имало три до четири конкурентни текстуални традиции кои биле во оптек. Свитоците од Мртво Море се клучниот мост што ни овозможува да ги разбереме овие традиции.
0 Comments:
Post a Comment