* Метод на психичко истражување и психотерапија, чии основи ги поставил Зигмунд Фројд.
* Неговата главна цел е да го долови и разбере значењето на потсвеста (несвесното) како клучна и влијателна компонента на човековото однесување.
* Се фокусира на тоа дека несвесните психички процеси, желби и мотиви управуваат со луѓето надвор од нивната волја и свест, што може да доведе до психолошки потешкотии и симптоми.
Клучни техники (методи) во психоанализата:
* Метод на слободни асоцијации: Пациентот (анализандот) е охрабрен да зборува слободно за сè што ќе му падне на ум, без цензура, за да се откријат скриените содржини на несвесното.
* Толкување на соништата: Фројд сметал дека соништата се „кралски пат до несвесното“, па нивното анализирање е важно за разбирање на несвесните желби и конфликти.
* Анализа на пренос (трансфер) и отпор: Се анализираат начините на кои пациентот несвесно ги пренесува своите минати искуства и односи врз аналитичарот (пренос), како и начините на кои свесно или несвесно се спротивставува на процесот на анализа (отпор).
* Интерпретација: Аналитичарот дава толкувања за да му помогне на пациентот да ги осознае своите несвесни мисли, желби и конфликти и да ги интегрира во свесниот дел од животот.
Психоанализата е насочена кон отстранување или олеснување на психолошките страдања преку овозможување на клиентот да ги разреши корените на своите внатрешни конфликти.
Методот на слободни асоцијации е срцето на психоаналитичкиот метод и неговата најголема иновација.
Метод на Слободни Асоцијации
* Кој го вовел? Го вовел Зигмунд Фројд како замена за хипнозата, бидејќи хипнозата не давала постојани резултати.
* Основна идеја: Да се овозможи несвесното да се манифестира преку говорот.
Како функционира?
Пациентот (анализандот) е легнат или седи во опуштена положба и добива едноставно, но клучно упатство од аналитичарот:
„Зборувајте за сѐ што ќе ви падне на ум, без разлика колку ви изгледа неважно, ирелевантно, срамно, нелогично или бесмислено. Не цензурирајте ништо.“
Цели и значење
* Надминување на отпорот: Во нормален разговор, луѓето автоматски ги филтрираат своите мисли (прават цензура). Слободните асоцијации го заобиколуваат овој свесен отпор, овозможувајќи појава на содржини кои се потиснати во несвесното.
* Откривање на трауми и конфликти: Преку синџирот на асоцијации (од една мисла до друга), аналитичарот може да ги следи скриените врски и да дојде до:
* Потиснати спомени.
* Несвесни желби и фантазии.
* Коренот на невротичните симптоми.
* Аналитичка работа: Улогата на аналитичарот не е да зборува многу, туку внимателно да слуша. Тој ги бара точките каде што асоцијациите престануваат, каде што се појавуваат чудни промени во темата, или каде што пациентот се цензурира. Овие точки се индикатори за несвесен конфликт.
Слободните асоцијации не се обичен разговор, туку техника за привремено суспендирање на критичкиот разум за да се дозволи несвесните содржини да излезат на површина, каде што можат да бидат толкувани и интегрирани во свесноста.
Улогата на Аналитичарот (Психоаналитичарот)
Улогата на аналитичарот е многу специфична и се разликува од онаа на советникот или пријателот. Аналитичарот одржува став познат како плутачка (рамномерно) внимание (floating or evenly-suspended attention).
1. Рамномерно Внимание (Floating Attention)
* Што значи тоа? Аналитичарот не смее свесно да се фокусира на ниту една одредена точка што ја кажува пациентот. Наместо тоа, тој слуша сè со еднаква важност.
* зошто? Ако аналитичарот свесно одбере да слуша само една тема, тој ја воведува сопствената цензура и пристрасност, што може да го попречи откривањето на несвесните врски. Фројд велел дека аналитичарот треба да биде како „телефонски приемник“ – да го регистрира секој сигнал.
2. Огледало и Табула Раса
* Аналитичарот настојува да биде неутрален и апстинетен.
* Неутралност: Тој не дава совети, не го критикува однесувањето на пациентот и не ја наметнува својата вредносна слика.
* Огледало: Во фазата на трансфер (пренос), аналитичарот станува „празно платно“ или „огледало“ на кое пациентот ги проектира своите минати односи (најчесто со родителите). Аналитичарот е тој што го држи преносот.
3. Интерпретација
* Откако пациентот ќе испорача доволно асоцијации, улогата на аналитичарот станува активна во давањето на интерпретации (толкувања).
* Што толкува? Тој ги поврзува навидум неповрзаните елементи од говорот на пациентот (симптоми, соништа, асоцијации, отпор) и му го презентира нивното несвесно значење.
* Цел: Интерпретацијата има за цел да го направи несвесното свесно, овозможувајќи му на пациентот увид и можност за промена.
Аналитичарот е пасивен слушател со активно внатрешно размислување, кој го користи своето стручно знаење за да ги дешифрира несвесните пораки на пациентот.
Концептот на Трансфер (Пренос)
Трансферот е несвесен процес во кој пациентот (анализандот) повторува емоционални реакции и модели на однесување, кои првично биле насочени кон значајни личности од неговото детство (најчесто родителите), сега насочувајќи ги кон личноста на аналитичарот.
Како се манифестира?
Кога се воспоставува трансфер, аналитичарот престанува да биде неутрална фигура за пациентот и станува симболична замена за некоја личност од минатото, како што е:
* Таткото: Пациентот може да чувствува страв, почит, бунт или потреба за одобрување од аналитичарот.
* Мајката: Пациентот може да чувствува потреба за безусловна љубов, грижа или, пак, интензивен бес и разочарување.
* Брат/Сестра: Чувство на ривалство или љубомора.
Видови трансфер
* Позитивен трансфер: Се манифестира преку нереално интензивна љубов, восхит, доверба или идеализација на аналитичарот.
* Негативен трансфер: Се манифестира преку нереално интензивен бес, омраза, недоверба, сомнеж или отпор кон аналитичарот.
Значењето на трансферот во терапијата
Трансферот не е само пречка, туку неопходна алатка во психоанализата:
* Повторување на конфликтот: Трансферот овозможува стариот, несвесен конфликт да се реактивира и да се одигра во сегашноста, во безбедната рамка на терапијата.
* Анализа: Аналитичарот го анализира и толкува трансферот. Тој му помага на пациентот да разбере дека неговите силни чувства кон аналитичарот не се реални, туку се повторување на нерешени односи од детството.
* Корективно емотивно искуство: Со тоа што аналитичарот реагира на трансферот на начин кој е различен од реакцијата на оригиналната личност (на пр., не го казнува пациентот за неговиот бес), се овозможува корективно емотивно искуство и решавање на стариот конфликт.
Концептот на трансфер е проследен и со концептот на контра-трансфер (реакцијата на аналитичарот на трансферот на пациентот).
За да се разбере динамиката на психоаналитичкиот однос во целост, неопходно е да се разгледа и Контра-трансферот.
↩️ Контра-трансфер (Counter-transference)
Додека трансферот се однесува на несвесните чувства на пациентот кон аналитичарот, контра-трансферот се однесува на:
Сите несвесни емоционални реакции и одговори на аналитичарот кон трансферот на пациентот.
Еволуција на концептот
- Првична дефиниција (Фројд): Фројд првично го гледал контра-трансферот како пречка – несредена, нерешена психичка содржина на аналитичарот што била активирана од пациентот. Сметал дека тоа е нешто што аналитичарот мора да го елиминира преку сопствена анализа (т.н. дидактичка анализа).
- Современа дефиниција: Денес, контра-трансферот се смета за клучна алатка. Аналитичарот го користи за да добие длабок увид во несвесните состојби на пациентот. Ако аналитичарот чувствува неочекувана досада, бес или желба да го спаси пациентот, тоа често е знак за тоа како пациентот несвесно ги третира другите луѓе.
Како функционира во пракса?
Кога пациентот проектира (пренесува) интензивен бес кон аналитичарот (негативен трансфер), нормална човечка реакција би била одбрана или лутина.
Меѓутоа, аналитичарот:
- Свесно го регистрира својот емоционален одговор (лутина, страв).
- Го анализира тој одговор: „Дали оваа лутина е моја, или пациентот несвесно ме тера да се чувствувам како што се чувствувал некој друг (на пр., неговиот родител) кога тој бил дете?“
- Со тоа, аналитичарот добива емпатичен пристап кон внатрешниот свет на пациентот.
Улога на Контра-трансферот
Контра-трансферот му помага на аналитичарот да разбере:
- Каква улога му е доделена во сценариото на пациентот (на пр., улога на тиранин, жртва, спасител).
- Како пациентот ги прави другите да се чувствуваат во реалниот живот.
Со користење на ова знаење, аналитичарот може да даде попрецизни и подлабоки интерпретации.
0 Comments:
Post a Comment