Време: Среда, околу 10 часот наутро.
Место: Градскиот пазар во Прилеп, дел за зеленчук и пиперки.
Лик: Драган, продавач со весело лице, познат по неговата тезга со најдобрите „македонски ајварки“.
Драган беше душата на прилепскиот пазар. Неговата тезга, полна со свеж зеленчук од прилепско поле, секогаш беше преполна. Драган имаше едно правило: „Повеќе љубезност, поголема трговија.“
Утрината беше бучна и жива. Луѓето се туркаа, цените се ценкаа, а атмосферата беше типична за градот под Марковите Кули.
Кај тезгата на Драган застана една жена, на околу четириесет години, со загрижено лице. Тоа беше Елена, мајка на две деца, која неодамна го изгубила својот сопруг. Пазарењето за неа сега беше борба.
„Драгане“, рече Елена тивко. „Ми требаат барем три килограми пиперки за да направам нешто за зимата. Колку се?“
„Педесет и пет денари, Еленче. Свежи се, одбрани!“, одговори Драган со насмевка.
Елена пресмета набрзина. „Жал ми е, Драгане. Имам само сто и дваесет денари. Немам доволно за три килограми... Ќе земам само две.“
Драган почна да мери. Стави две килограми, ја пресмета цената, но потоа ја погледна Еленче. Ја виде нејзината тага, нејзината грижа за децата.
Тој ја зеде кесата, ја извади раката, додаде уште една, најголемата пиперка и ја стави во кесата.
„Еве, Еленче. Тоа ти е од мене. Таа пиперка ти ја давам бесплатно, како среќен почеток на твојот ајвар. Секој ајвар мора да има една пиперка од срце, за да биде благ цела зима“, рече тој.
Елена се засрами: „Ама, Драгане... Не можам да прифатам...“
„Мораш! Ова е правило на пазарот! Љубезноста се мери во пиперки, а не во пари!“, ѝ одговори Драган, подигајќи ја раката во знак дека разговорот е завршен.
Елена си замина со две и пол килограми пиперки, со солзи во очите и со кеса полна со повеќе од што платила.
По неколку часа, додека Драган јадеше симит и јогурт, кај него дојде голема инспекција. Беше тоа Славчо, крупен човек, шеф на пазарната инспекција, познат по својата строгост и непопустливост.
„Драгане!“, грмна Славчо. „Ми рекоа дека даваш премногу стока! Не е тоа во ред со правилата! Ако сите даваат гратис, како ќе се контролира трговијата?“
Драган го остави симитот. „Славчо, друже. Јас не го прекршив законот, туку го следев. Каде пишува дека не смееш да дадеш подарок?“
Славчо се приближи, подготвен да го казни. Токму во тој момент, од насобраната толпа се појави една постара жена, баба Доста, која важеше за најстарата и најгласната мудрост на прилепскиот пазар.
Баба Доста, со стап во рака, се загледа во Славчо.
„Славчо, сине на мајка ти! Што е проблемот? Што ти направи Драган?“
Славчо: „Дава гратис пиперки! Не може тоа така!“
Баба Доста: „А дава ли нешто што не е негово? Не. Знаеш што, Славчо? Драган е совеста на овој пазар. Ние не сме само трговци. Ние сме луѓе! Тој на Еленче ѝ даде пиперка, а на сите нас ни даде лекција! Ајде, оди си, не го мачи човекот што ја храни душата на Прилеп!“
Целата толпа околу тезгата почна да клима со главите и да мрмори во корист на Драган. Славчо, иако сериозен, не можеше против народниот суд и прилепската логика. Се почувствува незгодно.
„Добро, Драгане!“, рече Славчо, намалувајќи го гласот. „Ако те фатам уште еднаш да 'подаруваш' пиперки... ќе ти пишам казна! Но...“
Славчо се заврте и тргна. Откако помина неколку чекори, се врати назад, ненадејно и неочекувано.
„Инаку, Драгане...“, прошепоти Славчо. „Дај ми еден килограм од тие твоите... ама стави ја и таа една гратис пиперка. Една таква пиперка сигурно ја прави салатата повкусна.“
Драган се насмеа.
Поука:
Во суровата реалност на трговијата и секојдневниот живот, човечноста е највредната валута. Малиот гест на љубезност може да има поголема вредност од секоја парична добивка и честопати е посилен од секоја регулатива или инспекција. На прилепскиот пазар, како и во животот, секогаш има место за „гратис пиперка од срце.“
.png)
