Кога Филип II доаѓа на власт во 359 г. пр.н.е., Македонија е разединета, опколена со надворешни закани (Илири, Тракијци, Пајонци) и внатрешни династички борби. Неговата визија била да ја претвори земјата во најмоќна сила, а тоа започнало со комплетна реформа на војската.
1. Од Племенска Војска до Професионална Армија
- Професионализација: Пред Филип, македонската војска во голема мера се потпирала на повикување на војници по потреба (племенски одреди) или на феудален принцип. Филип создава постојана, платена, професионална армија. Ова значело дека војниците можеле да тренираат континуирано и да живеат од својот занает, што директно ја зголемило нивната посветеност и вештина.
- Дисциплина и Обука: Вовел стандардизирана обука и строга дисциплина, користејќи лекции од неговото време како заложник во Теба (каде ги изучувал тебанските тактики). Македонската војска станала обучена за брзи маневри и прилагодување на борбениот распоред.
2. Клучната Иновација: Македонската Фаланга
Главната реформа била воведувањето на новата тешко вооружена пешадија – Македонската Фаланга – и нејзиното карактеристично оружје, сарисата.
Сарисата не била само оружје; таа била стратешки алат кој ја променил војната:
- Непробојна Одбрана (напред): Со 5 или 6 реда сариси испружени напред, фалангата создавала смртоносен ѕид. Ниту една војска од античкиот свет (грчките хоплити со нивните пократки копја) не можела да се приближи доволно за да нанесе штета. Ова ја правело фалангата практично непобедлива во фронтален судир.
- Психолошки Ефект: Визијата на долгите, насочени сариси имала силен психолошки ефект врз непријателот, предизвикувајќи паника пред да дојде до судир.
- Промена на Тактиката: Сарисата ја принудила пешадијата да носи помал штит (кој бил обесен на рамо), бидејќи двете раце биле потребни за управување со копјето. Ова ја зголемило брзината, но барало совршена синхронизација, бидејќи заштитата зависела од војниците околу нив.
4. Комплексниот Борбен Состав
Филип не се потпирал само на сарисата. Тој ја усовршил тактиката на комбинирано оружје (што подоцна ќе биде клучот на успехот на Александар):
- Фалангата (Сидро): Служела како сидро и „чекан“ кој ја држел непријателската линија.
- Коњаницата (Хетајри): Македонската благородничка коњаница (Другари) била ударната сила и „наковалната“. Таа ги напаѓала крилата на непријателот откако фалангата ќе ги имобилизирала централните редови.
- Опсадни Машини: Филип II е познат и по воведувањето на катапулти и други опсадни направи, што му овозможило брзо да освојува градови, нешто што порано било макотрпно и долготрајно.
Сарисата ја претворила македонската пешадија во најмоќна воена сила во тогашниот свет. Оваа реформа, заедно со финансиските реформи и вештината на Филип во дипломатијата, му овозможила на кралот брзо да ги прошири границите, да ги елиминира надворешните закани и конечно да ги победи здружените хеленски сили кај Херонеја во 338 г. пр.н.е., обезбедувајќи му хегемонија врз цела Елада, и поставувајќи ги темелите за походот на Александар кон Персија.
Исхрана на Македонската Фаланга
Исхраната на војниците била дизајнирана да им обезбеди издржливост и енергија за долги походи и битки.
- Основна храна: Како и во античка Македонија воопшто, основата на исхраната веројатно била од земјоделско потекло – житарки (јачмен, пченица), леб (можеби интегрален или мешан), мешунки и зеленчук.
- Месо и млечни производи: Иако Македонците биле познати по јадењето месо (особено во руралните средини и за време на ритуали/гозби, како што е споменатото жртвено јаре или говедо), тоа веројатно не било секојдневно на менито на војникот поради тешкотијата за складирање. Се користеле и млечни производи (сирење, кисело млеко).
- Енергетски засилувачи: Како исклучително важен енергетски извор, се споменува медот како слатка храна и моќен лек, веројатно дел од „енергетската храна“ која војникот ја носел со себе во торбата.
- Течности: Вино (разредено со вода) и вода.
- Храна за поход: Храната била лесно пренослива и издржлива. Војниците често носеле со себе сушена храна и енергетски смеси кои брзо ги надополнувале силите.
Животот на Фалангистите: Пред и По Битките
Пред Битките (Тренинг и Поход)
- Тренинг: Фалангата, особено под Филип II и Александар III, била високо обучена воена формација. Војниците поминувале низ интензивни вежби за да постигнат совршена синхронизација, особено со долгите копја - сариси. Се спомнува ритуално увежбување со тупаници во строј.
- Организација: Живееле во постојани логори или за време на походи се движеле со голема брзина, што била карактеристика на македонската војска. Брзината била клучна за изненадување на непријателот.
- Психолошка подготовка: Поради големата блискост и монолитноста на формацијата, колективниот дух и дисциплината биле од најголемо значење.
Во Битките
- Фалангата како машина: Фалангата била „нерачленета, исклучиво офанзивна формација“ која удирала брзо и директно како „стисната тупаница“. Нејзината сила била во нејзината несопирлива сила кога била правилно поставена.
- Опрема: Војниците биле тешко вооружени со сариса (долго копје), краток меч и штит.
По Битките
- Поход: По победата, особено за време на Александар, војската не застанувала, туку го гонела непријателот „до последен здив“.
- Плен и Награди: Успешните походи носеле плен и богатство, што била значајна мотивација за војниците, а често и причина за населување во освоените територии.
- Статус: Војниците, особено ветераните, имале висок статус во македонското општество.
Семеен Живот и Општество
Овој аспект е најтежок за истражување, бидејќи историските извори главно се фокусираат на воените и политичките настани.
- Воена служба: Во времето на Филип II и Александар III, воената служба за македонската пешадија (создавачите на фалангата) била еден вид професија и должност. Ова значело долги отсуства од дома, особено за време на освојувачките походи на Александар, кои траеле со години.
- Семејствата дома: Семејствата останувале во Македонија (во руралните средини или градовите), каде што жените веројатно ги преземале обврските за одржување на имотот и земјата.
- Населување во туѓина: Многу фалангисти, откако ги освоиле огромните територии, биле населувани како ветерани во новите градови основани од Александар (на пример, многу Александрии). Ова значело дека тие основале нови семејства и се преселиле трајно, што влијаело на ширењето на македонската култура.
Накратко, животот на еден фалангист бил обележан со исклучителна физичка издржливост, дисциплина и постојано движење, со долги периоди на отсуство од семејниот дом и висока шанса за смрт или стекнување слава и богатство.
Сарисата: Технологијата што Го Освои Светот
Сарисата (Sarissa) е долго, дворачно копје кое го измислил Филип II Македонски и станало главно оружје на неговата пешадија.
1. Должината и Конструкцијата
- Должина: Се проценува дека сарисата била долга помеѓу 4 и 7 метри (според некои извори, до 18 стапки).
-
Дводелен Дизајн: Клучен аспект на нејзината конструкција е тоа што била изработувана од две делови кои се спојувале со метална чаура на средината. Ова било неопходно од практични причини:
- Транспорт: Многу долгите копја би биле речиси невозможни за транспорт и маневрирање во тесни простори или на марш. Спојувањето овозможувало полесно носење.
- Баланс: Дводелната конструкција можела да помогне во подобар баланс на копјето, бидејќи тоа морало да се држи со двете раце.
- Тежина: И покрај должината, војникот морал да ја носи и маневрира со неа. Се проценува дека тежела околу 5-7 килограми.
-
Метални делови: Имала остар метален врв (вршител на штета) и метален додаток на долниот крај (контра-тежина или sauroter) кој служел за:
- Балансирање.
- Поставување на копјето во земја.
- Како втор врв во случај да се скрши главниот.
2. Производство и Дрвото (Дреново Дрво)
Најчестиот извор за дрвото на сарисата е дреновото дрво (латински: Cornus\ mas или Cornus\ sanguinea).
-
Зошто Дрен? Дреновото дрво било високо ценето во антиката за изработка на оружје поради неколку причини:
- Цврстина и Еластичност: Дренот е исклучително тврдо, густо и цврсто дрво, но истовремено има и одредена еластичност. Оваа комбинација била клучна за сарисата – таа морала да издржи силни удари без да се скрши, а еластичноста ја спречувала да пука под притисок.
- Долги, Прави Стебла: Иако дренот обично расте како грмушка, во одредени услови може да формира долго и право стебло или гранка која е идеална за изработка на долги копја.
-
Како до толку долги парчиња?
- Специјално Одгледување: За да се обезбеди толку голема и постојана набавка за цела армија, потребно е систематско одгледување и управување со шумите.
- Централизирано производство: Во времето на Филип и Александар, Македонија имала пристап до обилни шумски ресурси. Целата логистика за производство на вакво оружје веројатно била централизирана и контролирана од царскиот двор или под надзор на воените инженери, за да се обезбеди стандардизиран квалитет и снабдување.
- Дводелна конструкција: Уште еднаш, дводелниот дизајн го олеснил пронаоѓањето на соодветни материјали. Полесно е да се најдат две прави дрва од по 3-3.5 метри, отколку едно од 7 метри.
3. Предноста на Бојното Поле
Ефектот на сарисата бил уништувачки:
- Кога фалангата била формирана во длабочина од 8 или 16 редови, првите 5 или 6 редови на војници можеле истовремено да го насочат своето копје кон непријателот.
- Ова создавало ѕид од челични врвови кој бил буквално непробоен за непријателската пешадија, давајќи ѝ на македонската армија огромна предност во директен судир.
0 Comments:
Post a Comment