Разловечкото востание (1876): Предвесник на македонската револуција
1. Подготовки за голем отпор во Источна Македонија
Разловечкото востание од 1876 година претставува еден од првите и најзначајни изблици на организиран отпор на македонското население против петвековното османлиско владеење. Центарот на востанието бил во селото Разловци (Пијанец), а негов главен иницијатор и организатор бил револуционерот Димитар Поп Георгиев Беровски (1840-1907), со поддршка од неговиот дедо Поп Стојан од Разловци.
2. Амбициозен план за регионално востание
Планот на Беровски бил исклучително амбициозен: тој со четата требало да ги обиколи селата во целиот регион – Пијанец, Малешевско, Радовишко, Струмичко, Петричко и Мелничко – со цел востанието да избие истовремено и координирано на целиот тој широк простор.
Предвидениот тек на акцијата бил:
- Почеток во Пијанец: Ослободување на главното место Царево Село (денес Делчево).
- Малешевијата: Заземање на Берово, каде што имало мал број турски војници.
- Кулминација: Заеднички напад и ослободување на Пехчево, тогашно седиште на мудурлакот (административниот центар) на двете области.
3. Ненадејниот почеток во Разловци
Додека револуционерите одржувале состанок на 20 мај 1876 година за да ги финализираат плановите, во селото Разловци ненадејно пристигнале турски чиновници со вооружена придружба. Тие уапсиле неколку селани, одредиле две девојки за потурчување и се заканиле дека ќе го запалат селото.
Заговорниците помислиле дека нивниот план е откриен и дека немаат време за чекање. Во тој момент, решиле веднаш да ја започнат борбата, претворајќи го планираниот состанок во искра на востанието.
4. Експлозија на отпорот и трагичен крај
Истиот ден, на 20 мај 1876 година, востаниците ги нападнале чиновниците и нивната придружба. По неколкучасовна борба, тие успеале да го ослободат Разловци. Востанието брзо се проширило и во соседните села, како Истевник, Лаки и Митрашинци.
За жал, динамичниот почеток не можел да го надомести недостатокот на координација. Најголемиот удар за востанието било ранувањето на Димитар Поп-Георгиев Беровски. Неговиот пад го нарушил централизираното раководство и целиот план за ширење на востанието пропаднал.
Иако краткотрајно и локално, Разловечкото востание ја покажало силата на македонскиот отпор и послужило како важна инспирација и лекција за идните, поголеми револуционерни организации, кои ќе кулминираат со Илинденското востание.
Comments