1453 година: Легендата и фактите за Падот на Цариград – Дали градот падна со предавство?
Падот на Цариград во рацете на Османлиите на 29 мај 1453 година е еден од најголемите пресвртни моменти во светската историја, означувајќи го крајот на Византиската (Римската) Империја. Овој драматичен настан е обвиткан со историски контроверзии и трагични легенди, а најпостојана меѓу нив е тезата за предавство.
Воената реалност: Нападот на Султан Мехмед II
Повеќето историчари се согласуваат дека Цариград паднал поради супериорната османлиска артилерија (особено огромниот топ на Урбан) и огромната бројчена надмоќ на војската на султанот Мехмед II. Главниот пробив се случил во најслабиот дел од ѕидините на Теодосиј, во близина на Портата на Свети Роман, која била разурната од артилериски оган.
Легендата за Керкопорта: Митот за „Отворената Порта“
Сепак, митот за предавство опстојува со векови и се врзува за една мала порта, позната како Керкопорта (Kerkoporta). Според оваа легенда:
- Наводниот чин: Во текот на завршниот напад, додека борбата се одвивала на главните ѕидини, една од малите порти била намерно оставена отворена или била отворена од внатрешен човек.
- Последица: Мала група османлиски војници, користејќи ја оваа порта, успеале да се инфилтрираат во градот и да постават знаме над ѕидините. Глетката на османлиското знаме зад грбот на бранителите, во комбинација со смртта на императорот Константин XI Палеолог, предизвикала хаос и колапс на византиската одбрана.
Дали има доказ за поткуп?
Иако легендата за отворената порта е присутна во некои рани византиски и западни извори, денес е тешко да се најде конкретен, докажан историски факт дека некој бил директно поткупен за да ја предаде портата.
Поверојатното објаснување (според современата историографија) е дека Керкопорта била користена за воени маневри (излети) и дека била случајно оставена незатворена од уморните или невнимателни бранители, што во таков критичен момент било еквивалентно на фатална грешка.
Митот за предавството, иако драматичен, служи како начин да се објасни катастрофата – тешко е да се прифати дека толку моќен град паднал само поради воена сила. Сепак, вистинската историја е покомплексна: падот на Цариград е резултат на комбинација од супериорната османлиска воена технологија и трагичната, човечка грешка на бранителите.
